w iwKcie opisywanym przez etnologów było (o możliwe,« w lużovta ranę w dużym stopniu prawdopodobne. Ale tamten przedprzemystewt świat odznaczał się charakterystyczną cechu: życie w nim nastawiona było nie na nowość i rozwój, lec/ na trwanie i doskonalenie tego, co jest. W sformułowaniu Dahrendorfa zawarta jest przeto ważna myśl. konflikt związany jat i rozwojem Zn równo społeczeństwa tradycyjne jak i totalitarne są stagnacyjne, na swój sposób są doskonale; spofe-czeństwn współczesne, z którymi się porównujemy, nastawione są na zmiany i na rozwój. Konflikt jest symptomem rozwoju, jest świadectwem tych zmian. Jat ceną płaconą za dawanie przez ludzi wyrazu niezadowolenia z. tego co jest, ale jest również motorem uruchamiającym naszą wędrówkę ku nowemu. / lego spostrzeżenia wynikają nue rozróżnienia
Konflikt może być zarówno destrukcyjny, jak i konstruktywny. Ten pierwszy prowadzi do zniszczenia wszystkich zaangażowanych w konflikt stron, drugi staje się motorem rozwoju. Konflikt może być uregulowany, jak i bezładny. W tym pierwszym występują jako strony instytucje, ludzie w jakiś sposób zorganizowani, ma on swoją linię przebiegu i wyraźnie sformułowane cele: ten drugi jest raczej ekspresją jakichś życiowych wartości i kultywowanych postaw. Wreszcie koo-' flikt, w jednej ze swoich postaci, może być grą o sumie zerowej lub też etą o sumie różnej od zera. Suma żerowa oznacza, że jedna ze stron zaangażowanych w konflikcie dokładnie tyle samo na nim zyskuje, ile inna traci, innymi słowy; im bardziej on przegra, tym bardzie) ja wygram. Jeśli go zupełnie zniszczę to sam wspanialej rozkwitnę. W rzeczywistości rzadko kiedy tak jest, że tylko wygrywamy lub tylko przegrywamy, a jeszcze rzadziej, że dokładnie przegrywamy w takim stopnia, w jakim wygrywają inni. Nawet pokonanie przez koalicję antyfaszystowską w czasie ostatniej wojny Niemiec. Wioch i Japonii w kąp sekwencji wzmocniło również stalinowskie ZSRR, a więc zwycięstwo miało swoją cenę,
W konflikcie (tezą się jednak nie tyle chłodne k alkulacje, ©o przekonania jego uczestników. A więc uznanie przez nich, że starcie jest grą o sumie zerowej, prowadzi do nastawienia na zniszczenie przeciwnika im większa jego porażką, lyni macKuiejtzy mój sukces, W takiej kalkulacji niedopuszczalna jmt myśl, że razem możemy przegrać, że waz s-s. 0f pójdziemy na dno, h mt przykład najwięcej zysku ktoś trzeci Sum* /erom jest właściwie nie tlo osiągnięcia w konflikcie społecznym, ąj*