�egna�ek3

m

10.3.1. Niepowodzenia dydaktyczne

u> zakresie treści humanistycznych

Jednym z podstawowych rodzajów niepowodzeń dydaktycznych występujących u ućtóów ni progu ich edukacji szkolnej w zakresie treści humanistycznych q trsdnoio w opanowaniu umiejętności czytania I pisania, chód dotyczą one głodnie edukacji humanistycznej. ale rzutują również na inne jej rodzaje (edukację ekologiczni matematyczną itp.) i niejednokrotnie stanową zaczątek wszelkich niepowodzeń szkolnych (w tym również o charakterze wychowawczym).

Czytanie i pisanie, wbrew pozorom, są procesami skomplikowanymi, składają, tymi «ę z wiciu złożonych czynności psychicznych, uwarunkowanych hannomj; ym współdziałaniem układu nerwowego, ą w szczególności w zakresie analizatora zrokowego, słuchowego i Witcstclyczno-nichowego. Są one bezpośrednio wiązane z nijwaZjuejszymi czynnościami dla funkcjonowania człowieka, a mia-wicie 2 myśleniem i mową.

Czytanie jest procesem, który J...J polega na pojmowaniu myśli wyrażonychzi mocą umownych znaków graficznych - symboli wzrokowych (lub dotykowych w ypadfcu czytania tekstów przez niewidomych), które tworzą tekst"³.

Poprawne odczytywanie tekstu wymaga: znajomości symboli i ich funkcji;

umiejętności odbierania symboli w postaci określonych mniejszych lub większych całości zwanych tekstami, cżyli dokonywania syntezy znaków tworzących odczytywany tekst;

umiejętności dokonywania właściwej interpretacji sensu przeczytanego tekstu, czyli jego zrozumienia;

umiejętności zastosowania zrozumianej treści tekstu do aktualnych celów i po^{1 2} trzeb

Z dwoma ostatnimi umiejętnościami poprawnego odczytywania tekstu mają do również trudności uczniowie starszych klas szkoły podstawowej, a niekiedy et fHiwgiltici i licealiści.

Czytane jest działalnością wieloczynnościową, obejmującą następujące kompo-

wniern wzrokowe, które przekazywane są do mózgu; percepcji, (o jest zrozumienie poszczególnych wyrazów i zdań; funkcje mięśni oczu, zaptmśętywinie przeczytanego tekstu; dmUlnoić asocjacyjna i przetwarzająca czytany tekst’, dc/ai nauki czytania dziecko dokonuje analizy i syntezy wyrazów. Do (ego jfajcst umiejętno# prawidłowego rozpoznawania liter, ich zapamiętywania, lamę hfpzemz w wyrazy, Procesy te wymagają dobrej orientacji przestrzennej

oraz pcrcepeji wzrokowej, i to z kolei wymaga odpowiedniego ponowa rozwoju analizatora wzrokowego.

Drugim rodzajem niepowodzeń, z którym spotykają się uczniowie w ftmzjeb latach edukacji szkolnej, jest brak amicjęfaoki poprawnego I kształtnego pisania, czyli pisania czytelnego, bezbłędnego, płynnego j estetycznego kU w również trudna do opanowania umiejętno#, a niezbędna do dalszego nSg| owania edukacji. Jej skuteczne opanowanie uakauone jest od pozwą razwojo analizatora wzrókówegoi słuchowego i sprawności kinetetycmo-nichowtj. Odpowiedni poziom rozwoju tych analizatorów pozwala ni dokonywanie anal n | m tezy wyrazów, a od tego z kolei zalety zrozumień² i ujęcie struktury wyrazów, a także odtworzenie tej struktury bez konieczności paógjlirśtt^i^WwBM wyrazu. Umiejętność odtwarzania wzoru wyrazu M podstawę niuki pisania. Dziecko, rozpoczynając naukę, powinno posłań# słuchowe wyobrażenie litery i umiejętność wyobrażania sobie drogi jej tacśkmi Pisaaie jest zatem wqę>MŚ-cią, składającą się z czynności o charakterze psychicznym, motorytzmii i fizjologicznym.

Z powyższych analiz wynika, te pisanie polega aa wyrajania i pomocą symboli graficznych własnych myśli lub aa odtwarzania albo przemarzaaia myśli podanych przez inne osoby.

Zatem opanowanie tej umiejętności wymaga:

1)    znajomości symboli (specjalnych znaków graficznych stosowanych | piśmie) i ich funkcji;

2)    umiejętności reprodukowania tych znaków i łączna w sensowne całości (struktury językowe) w kompozycjach o różnej długości - zaktt² od sytuacji;

3)    umiejętności przetwarzania druku na ptsno - w przypadku przepisywał tekstów drukowanych;

4)    umiejętności stosowania znaków interpunkcyjnych odpowiednio do treści i składni pisanego tekstu'.

Pełna umiejętność pisania (rozumiana jako samodzielna wypowiedź słowni) obejmuje;

•    treść wypowiedzi wraz z doborem właściwego słownictwa;

*    sposób wyrażania myśli (wymagam gramatyczne i stylistyczne);

*    poprawność zapisu pod względem ortograficznym;

•    poprawność zapisu pod względem graficznym².

Umiejętność pisania stanowi pewną całość psychomotoryczną. na którą skl dają się takie elementy jak: słuchowe wydzielenie głoski, znalezienie jej Bf dnika literowego, zapamiętanie litery oraz kolejne rozmieszczenie liter | uytai napisanie litery lub wyrazu, o więc jest to szereg mchów nH przez H części aparatu ruchowego ręki pod kierownictwem kory mózgowej.

Mątw. Tłtdnoki ²    Ipiunh, •Nauczycicl i SAolj" 1997, nr 2, s. 79.

V W OM. SbwnA pfdafpgKvtf, «p ot, 160 Udmtml, Muif nthMlu w uidrjWwwnM¹/. WSiP, Wari/jiwo 1987.1. J.1

1

¹J. Makndowtc/, Otmłtfjsnufi.... opcW.i 12

2

T. Wróbel, ftimoipu²Mtw²aarz²uipi\ątkH\m. WSrP, nBM I Wlł 48. I