0000401

- 2 -

świecie, wszelkie istoty żywotne, cały świat roślinny zawisł od powietrza. Ztąd tćż starożytni już mimo bardzo niedokładnych znajomości chemicznych zaliczali powietrze do żywiołów (elementów.) Jako żywioły uważano: ogień, powietrze, wodę i ziemię.

Lubo powietrze nasze na oko zdaje się być czyslćm i pojedyńczćin, jednakże składa się ono z rozmaitych piórwiastków i części składowych. Jako najgłówniejsze częcci powietrza są: kwaso-ród, węglik, kwas węglany i para wodna. Piśr-wszę dwa są pierwiastki, czyli już na części składowe rozłożyć się nie dające, a tworzące całą masę powietrza, drugie dwie części składowe są, w powietrzu w mniejszój jilości.

Kwasoród (tlen) jest to gaz, który jak samo powietrze nie ma ani koloru, ani zapachu, ani smaku. Świeca pali się w nim o wiele jaśniój. Można kwasorodu dostać, jeźli się zmięsza trochę drobnego piasku lub szkła utłuczonego z kali chloricum, którego można dostać kupić w każćj drogeryji. MięsZaninę wkłada się we flaszkę, wstawia ją się nad płomień lampki spirytusowćj, a skoro zacznie się topić, rozwija się z tćj mię-szaniny kwasoród. Nie można go wprawdzie widzieć, ani jego bytności zmysłami zmiarkować, jednakże paląca się świśca lub umocowany na dfiicie żarzący się węgiel, wpuszczony we flaszkę, zajaśnieje przepysznym blaskiem.

Węglik jest także gatunkiem powietrza

HI

bezbarwnym, bez smaku i zapachu, ale odwrotnie do kwasorodu wpuszczona weń świćca natychmiast gaśnie, a zwierzęta się uduszają. Chcąc dostać tego gazu, zapala się kawałek fosforu i kładzie na miseczkę, którą wstawia się na wodę we większćm naczyniu. Następnie bierze się fla-szeczkę, przewraca się ją dnem do góry, tak aby fosfor palił się wewnątrz flaszki, naciska na miseczkę, ażeby woda doszła do szyjki i nie dopuściła powietrza do flaszki. Kiedy fosfor sam zgaśnie, natenczas trzeba flaszkę pod wodą zakorkować. Fosfor przez spalenie wyssał wszystek kwasoród, a pozostał się sam tylko węglik.

Kwasoród jest o jednę ósmą cięższym, węglik o jednę dwudziestą szóstą lżejszym od atmosferycznego (pomięszanego) powietrza. Litr zwyczajnego powietrza waży 1,237 gramów, litr kwasorodu waży 1,430, a litr węgbka 1,231 gramów. Powietrze raz cięższe, raz jest lżejsze, stóso-wnie do lekkości w niem pary wodnśj. Powyższe liczby odnoszą się, jeżeli temperatura wynosi 0°, a ciężkość 76 J mm.

Kwas węglany nie ma równie koloru, ale ma zapach i kwaskowy smak. Światło w nim gaśnie, zwićrzęta się uduszają. Składa się z kwasorodu i węgla, a tworzy się, gdy śię węgiel spali i ulotni. Kwas węglany jest o połowę cięższy od równćj objętości atmosferycznego powietrza, z tego tćż powodu można golprzęlać z jednego naczynia w drugie. Silany we wapien-