012501

180

przez tydzień trzy razy polanie ud, trzy razy polanie pleców, dwa półkąpiołki, jedno polanie całkowite i chodził codziennie 2 minuty po wodzie, lub brał codziennie przez 1 minutę polanie kolan zimną wodą. Dalej pił codziennie filiżankę herbaty ze skrzypu, kory dębowej i piołunu ; skrzyp czyścił, piołun poprawiał trawienie, kora dębowa wzmacniała ustrój. Co zioła na wewnątrz działają, tego dokonywuje woda na zewnątrz. Polanie ud działa ściągająco i rozpuszczająco; chodzenie po wodzie i polanie kolan rozpuszczają i wzmacniają brzuch i całe ciało. Polanie pleców zjędrnia, wydala i usuwa to, czego ustrój nie potrzebuje. Polanie całkowite działa na całe ciało w sposób, jak wstrząśnienie drzewa, na którem siedzą chrząszcze; jak drzewo wstrząśnieniem uwalniamy z chrabąszczy, podobnie polanie całkowite wyrzuca z ciała wszelkie złe soki; wszystko co zbyteczne i uciążliwe zostaje usunięte.

Gdy więc ma ktoś opuchnięte nogi, znak to niezawodny, że całe jego ciało chore. Chcąc zaś uleczyć takie nogi, trzeba działać na całe ciało. Działać wyłącznie tylko na nogi, gdy obrzmienie jest znaczne, uważam za rzecz nierozsądną. Ileż to do mnie przychodziło pań i panów, którzy opuchnięte swe nogi silnie zawijali opaskami weł-nianemi! W nowszych czasach używa się zamiast wełny opasek gutaperkowych. Niektórzy nosili takie bandaże przez dwa do czterech lat. Nogi ich nie były wówczas opuchłe, bo spuchnąć nie miały miejsca; ale powyżej obwiązania tworzyły się torby na udach, a uda same były dwa razy tak grube, jak w normalnym stanie. Najlepszy to dla nas dowód, że obrzmienie pochodzi z ciała. Gdy jednakże zgniłym sokom zamknie się drogę do nóg, więc gromadzą się one w ciele, gdzie są o wiele niebezpieczniejszymi niż w nogach. Bez wyjątku każdy z pacjentów musiał odrzucić opaski swe gumowe lub wełniane, i brał zabiegi na całe ciało, aby materje wodniste i rozlazłe rozpuścić wewnątrz, co udawało się w każdym wypadku. Gdy wydzielenie rozpoczęło się obfite, i trwało prawidłowo daiej, wówczas nogi nie były składem na nieużyteczne materje i ustało pc*roli obrzmienie.

Zazwyczaj ludzie nie skarżą się w tych wypadkach wyłącznie na nogi, ale i na resztę ciała; brzuch jest twardy

181

i pełny, oddech ciężki, głowa zajęta; krótko, wskazują takie znaki, po których poznasz, że wewnątrz największy nieporządek, i że tam dzieje się niby w karczmie, gdzie przy stołach siedzi razem wiele chołoty. Wystarcza 4—6 tygodni, aby organizm taki dokładnie oczyścić herbatą i zabiegami wodoleczniczymi. Pacjenci odzyskują znowu apetyt dobry, wygląd zdrowy i cieszą się szczęśliwym bytem.

Zdanie moje o bandażach wełnianych i gumowych jest następne: jak pierś dniem i nocą musi powietrze wdychać i wydychać, tak i skóra ciągle oddycha. Gdy zaś zatka się komuś usta i nos, wtedy udusi się; gdy nogi obandażujemy, czy to gumową czy wełnianą opaską, wówczas przestaje transpirować skóra. Co ustrój zużyje i wyrzucić chce ze siebie, to wszystko pozostaje w nogach. Że materje te nieznacznie psuć się muszą w nogach, toć jasne każdemu, i że te zgniłe materje szkodliwemi są wewnętrznym narządom, tego także nikt nie zaprzeczy. Przyznać także trzeba, że do nóg zesznurowanych nie może się krew docisnąć w odpowie-dnej ilości, aby je należycie odżywić. I dlatego to nogi z czasem galarecieć muszą, i stają się podobnemi raczej do jakiejś maszyny, którą się chodzi, a nie do zdrowych, czerstwych części ciała. Zastoiny i nagromadzenie złych materyj w nogach działa zwolna na narządy brzucha niekorzystnie, i nie należy się dziwić, gdy ludzie tacy nabawiają się w końcu niebezpiecznej choroby, czy to puchliny wodnej, lub słabości nerkowej, cz}' innej jakiej choroby, z których każda źródło swe ma w zaburzeniu krwi i soków.

Jakkolwiek w ogólności bandaże odrzucać każę natychmiast, jednakowoż niektórym pozwalam nosić bandaże jeszcze dni kilka. Skoro bowiem organizm ma za wiele złych materyj w sobie, a te naraz spłynęłyby w nogi, wówczas te obrzmiałyby nagle, a chory straciłby resztę odwagi. Dlatego najpierw zadziałać należy na cały organizm, i to na wewnątrz przez wzmocnienie, a na zewnątrz przez wydzielenie; wtedy dopiero więzy i taśmy każę zdjąć. Wówczas z reguły nie wystąpią już żadne obrzmienia.

Gdy nogi silnie obrzmiałe, znak to, że w ciele dużo