0206

III. 25.

LESZ KO.

191

uporządkowaniu świadków uderza rzecz szczególna: że nie brano tu na wzgląd stopnia pokrewieństwa, w takim bowiem razie Kazimierz jako stryj Bolesława Wysokiego byłby został wymieniony na czele, ale widocznie tylko wiek, skoro Bolesława Wysokiego jako starszego od Kazimierza umieszczono przed nim. Stąd wynika wniosek, że i dwaj dalsi świadkowie następują po sobie według porządku starszeństwa, czyli innemi słowy, że Misko iutiior (syn Mieszka Starego) był starszym od Leszka. Gdy zaś ów Mieszko nie mógł się urodzić wcześniej jak r. 11(30 (IV. 7.), przeto data urodzin Leszka może przypadać conajwcześniej na rok 11(30 lub 11(31. Z tego wynika naprzód, że przekaz Długosza, jakoby Leszko urodził się r. 1158, jest błędny i widocznie na wymyśle oparty, a powtóre, że gdyby prawdziwą była podana przez niego data drugiego małżeństwa Kędzierzawego z Maryą r. 11(30, naówczas Leszka uważaćby należało za owoc tegoż drugiego małżeństwa, nie zaś pierwszego, jak podał Długosz. Data poślubienia Maryi przez Kędzierzawego nie jest jednakże pewną, i możliwą jest rzeczą, że w czasie urodzin Leszka żyła jeszcze pierwsza jego żona, Wierzehosława (III. 16)\ dla tego pytanie, czy Leszko pochodzi z pierwszego czy z drugiego małżeństwa, musi pozostać]nierozstrzygniętem. Z przytoczonego dokumentu Mieszka Starego można nadto określić granicę końcową daty jego urodzin. Ponieważ Leszko w dokumencie tym występuje już jako świadek, przeto w czasie wystawienia jego musiał być dorosłym, t. j. mieć przynajmniej dwanaście lat: skąd wynika, że się nie mógł urodzić później jak r. 11(35. Data urodzin jego przypada zatem na czas między 1160—1165 r.

Powyższemu wywodowi zdaje się na pozór sprzeciwiać wiadomość Kadłubka'), który opowiadając o pierwszych czynach Kazimierza Sprawiedliwego po przywołaniu go na tron krakowski (r. 1177), nadmienia między innemi, iż Kazimierz zatwierdził Leszkowi przekazane mu przez ojca posiadłości mazowieckie, a zarazem palatynowi mazowieckiemu Zyronowi poruczył pieczę nad Leszkiem (Sironi eius curam commiłtit). Stąd zdawałoby się wynikać, że Leszko podówczas (1177 r.) nie był jeszcze dorosłym, skoro potrzebował opieki, że zatem urodził się jeszcze później, aniżeli r. 1165. Mniemam jednak, że nie ma tu powodu do takiej inter-pretacyi. Leszko. choć w czasie tym już dorosły, nie mógł w każdym razie w r. 1177 mieć więcej nad siedemnaście lat życia; ze względu na ten wczesny jego wiek zarządzenie Kazimierza mogło być uzasadnione ze względów politycznych, jeżeli zwłaszcza uwzględnimy wiadomą okoliczność, że Leszko był wątłego zdrowia. Zresztą należy zwrócić i na to uwagę, że Kadłubek, dobrze obznajomiony z terminologią prawniczą, nic używa wyrazu tutelu, oznaczającego opiekę nad nieletnimi, a mówi tylko o cum, t. j. pieczy, uzasadnionej innemi okolicznościami.

Jedyny, do naszych czasów dochowany dokument, jaki Leszko wystawił, nosi datę 20 stycznia 1185 r.²). W rok potem Leszko już nie żyje. Datę jego śmierci 1186 r. podają Bocz. kap. krak. h, Bocz. krót. *), Rocz. Tras. ^vi, Bocz. Malop. w kod. Kurop.Rocz. Śkrzys. now.^;) i Bocz. Krak. '), ten ostatni w słowach: Dux Łasico obiit, Kazimir successit (w Mazowsze). Ta sama wiadomość powtarza się dosłownie w llocz. Krak. pod r. 11(39“) przez oczywiste przeoczenie czy niedbalstwo kompilatora, który zapiskę z roku 118(3 cofnął o blisko dwadzieścia lat wstecz, choć ją później we właściwem miejscu powtórzył; niewiadomo bowiem o istnieniu jakiegokolwiek księcia Leszka, któryby mógł umierać r. 11(39 i po który niby Kazimierz Sprawiedliwy jakiś kraj dziedziczył. Kron. Wielk.^I0) podaje śmierć Leszka jako zaszła w rok (anno scfjncnti) po śmierci Gedki, biskupa krakowskiego i wyborze jego następcy Pełki. Gedko umarł r. 1185, Pełka konsekrowany został wprawdzie dopiero r. 1186 ⁿ\ wszelako wybór jego na biskupa mógł się odbyć jeszcze r. 1185, zaczem określenie daty śmierci Leszka w Kron. Wielk. zgadza się z przekazem roczników polskich.

Wincenty Praski¹-), opowiadając o wyprawie Fryderyka Barbarossy na Polskę r. 1157, przechował zarazem wiadomość, że pomiędzy zakładnikami polskimi, danymi cesarzowi po odniesionem zwycięstwie, znajdował się także /ilius ttnicus principis Lasie (Lakse), który w drodze do Niemiec zmarł w Pradze r. 1158. Za przewodem Dobnera interpretowaną bywa ta wiadomość jeszcze w najnowszych czasach w ten sposób,

1

Mon. Pol. II. 397. — 2) Kod. dypl. Pol. II. nr. 2. - 3) Mon. Pol. II. 799. — 4) Ibid. II. 799. — ’>) Ibid. II. 835. - «) Ibid. III. 160. — 7) Ibid. III. 70. — 8) Ibid. II. 835. — 9) Ibid. II. 834. — 10) Ibid. II. 536. — li) Ibid. III. 350—353. — 12) Emler, Font. rer. Boh. II. 426.