0347

330

HELENA.

VI. 17 b.

dzimierzem Wasilkowicem nie da się wytłomaczyć innymi co do czasu bliższymi związkami Piastów z książętami ruskimi {VI. 14), zdawałoby się za nią również przemawiać; przyjmując bowiem, że Włodzimierz urodził się z córki Konrada I, a zatem siostry Bolesława I i Ziemowita 1. moglibyśmy całkiem prawidłowo wytłomaczyć, dlaczego Bolesław I mógł być nazwany jego wujem, a Konrad II jego bratem (ciotecznym).

Mimo to jednak, po dokładniejszem wglądnięeiu w rzecz, hipoteza ta utrzymać się nie da.

Przedewszystkiem sprostować należy mylne mniemanie Wojciechowskiego, jakoby Bolesław I mazowiecki nazwany był w Latop. Hipac. wujem Włodzimierza. Latopis mówi o owym Bolesławie jako żyjącym jeszcze w r. 1279; nie może tu być zatem rozumiany Bolesław mazowiecki, który z górą na trzydzieści lat przedtem umarł, ale tylko Bolesław Wstydliwy, ówczesny książę krakowski, o którego śmierci, jeszcze pod tymże samym rokiem (zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy) latopis podaje wiadomość w jednym z dalszych ustępów¹). Ze Konrad 11 nazwany jest przy tej sposobności jego synowcem, nie może zadziwiać:, był bowiem w istocie Bolesław Wstydliwy stryjecznym bratem ojca Konradowego Ziemowita.

Powtóre zważyć trzeba okoliczność, którą przeoczył Wojciechowski, że według wyraźnego przekazu Latop. Hipac.²) dziewierzem (szuryri) Wasilka był Jerzy Wsewołodowic ks. włodzimierski, zaczem żoną jego musiała być siostra Jerzego, a córka Wsewołoda Juriewica, ks. włodzimierskiego (ur. 1151-, zm. 1212). O tern powinowactwie wspomina latopis pod r. 1229 ^y). Nie wymienia on jej tu po imieniu, gdy zaś w dalszym ciągu, mówiąc w przytoczonym poprzednio ustępie o śmierci żony Wasilkowej Heleny, nie podaje, czyją Helena była córką, przeto możnaby się uciec jeszcze do przypuszczenia, że Wasilko miał dwie. żony: pierwszą, córkę Wsewołoda Juriewica niewiadomego imienia, i drugą, pojętą później Helenę, córkę Konrada I. zmarłą r. 1265. Nie potrzeba jednak dodawać, jak nienaturalną byłaby taka interpretacya, boć trzebaby w takim razie przypuścić, że w Latop. Hipac., który bardzo szczegółowo zajmuje się losami Wasilka, dziwnym zbiegiem okoliczności zaznaczone zostały tylko dwa fakta z życia jego żon: fakt istnienia małżeństwa z pierwszą, i fakt śmierci drugiej żony, a natomiast pominięte zostały dwa inne, poprzednim odpowiadające, t. j. fakt śmierci pierwszej żony i poślubienia drugiej. Owszem, wykładając wiadomości Latop. Hipac. sposobem naturalnym, trzeba raczej przypuścić, że owa już pod r. 1229 jako żona Wasilka poświadczona córka Wsewołoda Juriewica, a Helena, tegoż Wasilka żona, zmarła r. 1265, to jedna i ta sama osoba; przez co upada hipoteza Wojciechowskiego

0    poślubieniu córki Konrada I przez Wasilka. Przypuszczenie przeciwne, a więc. że Wasilko miał dwie żony, z których druga była Piastówną, możnaby przyjąć tylko w takim razie, gdyby stosunek braterstwa między Konradem II a Włodzimierzem Wasilkowicem nie dał się w żaden inny sposób wytłomaczyć.

Nie ma jednak bynajmniej koniecznego powodu uciekać się do takiego tłomaczcnia; a owszem są wskazówki, że ów stosunek braterstwa nie związkiem córki Konrada z Wasilkiem, ale innym, dawniejszym związkiem Piastów z Burykowicami wyjaśnionym być winien. Wiadomo {111. 21), że siostra Kazimierza Sprawiedliwego wyszła była za Mścisława lzasławic-a; o tym związku autorowie Latop. Hipac. pamiętali dobrze,

1    powoływali się nań, wspominając o każdej następnej generacyi Piastów i Rurykowiców. Już Mieszko Stary nazwany tu jest L wujem Romana Mśeisławica (generacya 1 i 2;, a żona Romana iątrwią Leszka Białego u, zatem sam Leszko uważany za brata Romana (gen. 2). Bolesław W stydliwy nosi miano wuja Włodzimierza Wasilkowica (gen. 3 i 4)^<:), i tylko tym a nie innym związkiem ten jego tytuł da się tu usprawiedliwić. Pozostańmy, co do Rurykowiców, przy tej samej czwartej generacyi, a nawet przy tej samej osobie, a przejdźmy, w rodzie Piastów, o jedne tylko generacya niżej yt. j. do generacyi czwartej), a wątpliwość wyjaśni się zupełnie: był Włodzimierz Wasilkowie prawnukiem córki Krzywoustego tak samo, jak Konrad II prawnukiem jego syna (Kazimierza Sprawiedliwego); słusznie tedy obaj w stosunku do siebie mogli być nazwani braćmi.

Wobec tego odpada potrzeba przypuszczenia, jakoby przyszło do skutku jakieś małżeństwo córki Konrada I z Wasilkiem; czemu zresztą sprzeciwiają się źródła, wskazując wyraźnie, że żona Wasilka była księżniczką ruską.

1) Str. 581. — 2) Str. 505. — <>) Mylnie na tej podstawie podaje Latop. Hustyń. (Poin. Sobr. II.    jakoby Wa

silko ożenił się z córką Jerzego Wsewoiodowica. ks. moskiewskiego. — 4) Str. 445. — 5) Str. 481. — ^r>) Str. 580.

-------- --------