006301

k. Albertraudy przywiózł z Wenecyi koręspondencyą w tym interesie.

8.

k. Kołłątaj, przy oświadczeniu najrzetelniejszego u-konlentowania za udzielony sobie raport 1787 r. kotnisyi skarbowej podany winien uwielbiać obszerną erudycyą, pracę i gorliwość o dobro kraju jw. Czackiego star. No-wogr. komisarza skarbowego. Uwagi nad handlem Tureckim są nasieniem, z którego spodziewać się należy, iż Rzeczpospolita w czasach dla siebie szczęśliwszych obfity zbierać bodzie owoc. Szkody, które dziś w handlu naszym ponosimy, jeżeli są przyczyną naszej bezsilności, są oraz skutkiem nieczynności i niedbalstwa. Gdybyśmy we wszystkich maistraturach mieli tak gorliwych i pracowitych ludzi, gdyby departament interesów cudzoziemskich zrói#*ił się z usilnościa o dobro kraju z tą, która honor czyni pracowitemu komisarzowi skarbowemu, gdyby ko-misye skarbowe nie do samej tylko sądowości, lecz więcej jeszcze do ekonomii politycznej starania przykładać chciały, gdyby ministrowie zagraniczni opatrzeni w dobrą instrukcyą wiernie ich dopełniać umieli a konsulów liczba w miejscach handlowi naszemu potrzebnych pomnożoną została, i w tym nawet stanie, w którym dziś jesteśmy, nie należałoby jeszcze rozpaczać o wielkich pożytkach naszego handlę.

9.

Pierwszy Dzieduszycki szambelan jkm. popłynął do Benderu; bez ferma nu jadącego zatrzymał basza, nie wiedząc, że bandera Polska ma swojo w państwie Otoinańskiem powagę; wolność natenczas obywatel utracił a imię swoje mitem krajowi zostawił. Z tymże p. Dzieduszyckim był szyper Potockiego, wypuszczony na wolność popłynął do Alkiermanu, zboże na okręty Tureckie wyładował i statkami powrócił do Jampola i katarakty przebył. Czacki.

HO.

Plan mapy jeneralnej Tadeusza Czackiego.

Kto chce rządzić krajem, ten go znać winien. My i ojcowie nasi, świadkowie Klęsk, które na nas spadały, nic śmieliśmy zbliżyć naszej uwagi do tej ziemi, którą los nam w niezgodzie sąsiadów czasowo tylko zapewniał. Odkryć własną swoje siłę za pomocą światła i rozsądku, stawiać na obszernej myśli przestrzeni te wszystkie widoki, które uwaga urzędnika dla dokonania do przyszłych niekiedy przynosi pokoleń, sąto wszystko owoce bezpiecznego pokoju, sąto zachowane dzieła uzbrojonej zewnątrz, ugruntowanej na zgodzie wszystkich klas ludzi interesu powszechnej wewnątrz spokojności. Każdy zna moc obcego mocarstwa: my jednej ojczyzny naszej nie znamy; każdy zna punkt teraźniejszych i przyszłych za pomnożoną ludnością i przemysłem w obcych krajach bogactw: my tylko domysły nasze gruntujemy na takich wnioskach, którym dokładności pierwszy rzut oka odmawia. Sąsiedzki minister corocznie rzecz czyni przed królem i Europą o stanie państwa: my z najlepszą chęcią patrzymy, z szlachetną lecz i bezskuteczną na to zazdrością. Wszystko jest dla nas niedostępną tajemnicą, wszystko ukrywa pierwszych prawideł do rachunku politycznego wiadomość.

Cnota wasza współurzędujący warta tej nagrody, aby za urzędowania waszego ekonomia polityczna wzięła swój początek. Ta niebędzie, jeśli dokładnej mieć nie będziemy całego kraju mapy.

Sporządzenie mapy krajowej podług prawideł ścisłych jcometryi, astronomii, wykonane objąć powinno:

1)    Wymiar dokładny rozległości całego kraju, wszystkich jego prowincyj, województw i powiatów.

2)    Oznaczenie położenia jeograficznego co do długości i szerokości na wszystkie główniejsze miasta, nie tylko wdztwa każdego ale i powiatu, tudzież odległość miejsc ważniejszych od siebie.

3)    Podniesienie lub zapadnienie tych miejsc naprzód względem powierzchni rzek główniejszych, albo gdyby można wszędzie względem ich źródeł, z których biorą początek.

4)    Podniesienie tych rzek względem powierzchni morza, do którego wpadają, skądby się okazało położenie wszystkich miejsc kraju względem powierzchni morza.

5)    Bieg rzek, ich zakręty, spadki, wspory wód, wszystkie pomocy i przeszkody do spławności.

6)    Wysokość gór, ich ciąg, kierunek, przerwy.