0084

75,

mego szacunku za wasze do Niej przywiązanie. Wcieleni do mojej monarchji, nie potrzebujecie wyrzec sią waszej narodowości. Wasze prawa wrócą znów pod opiekę praw, nad któ-remi później do obrad wezwani będziecie. Język wasz obok niemieckiego będzie używany we wszystkich czynnościach pu* blicznych".

W kilka dni później, dnia 3-go czerwca 1815 otrzymał kanclerz pruski książę Hardenberg i minister sprawiedliwości Kircheisen z Wiednia od króla rozkaz gabinetowy, w którym król m>. i. „zapewnia mieszkańcom Wielk, Księstwa Poznań* skiego zachowanie polskiego języka obok niemieckiego we wszystkich czynnościach publicznych". Na mocy królewskich przyrzeczeń i zapewnień szkoła polska w pewnej mierze pozostała nadal i przetrwała — powoli się zatracając — aż do czasu walki kulturnej po wojnie francusko-niemieckiej 1870/71. „Ogólne zarządzenia" z dnia 5. 10. 1872 zniosły polską szkołę zupełnie. Zarządzeniem tern wprowadzono przymusową naukę szkolny w języku niemieckim. Nawet naukę rełigji z wyjątkiem kilku niższych klas zaprowadzono w języku niemieckim.

Nagły i ostry kurs Rządu pruskiego przeciwko Polakom dał powód sprowadzonym na ziemię polską osadnikom niemieckim do założenia t. zw. towarzystwa hakatystów, które później zamieniono na okrzyczany „Ostmiarkenverein“. Wiadomo ogólnie, jaką rolę w życiu politycznem Niemiec towarzystwo to dawniej odgrywało i że ono pcprostu zmuszało Rząd niemiecki do wciąż nowych i ostrych środków przeciw Polakom.¹)

W roku 1886 wydał Rząd pruski tajne zarządzenie, mocą którego przenoszono nauczycieli, czujących i mówiących po polsku, na zachód Niemiec. Tym zaś, którzyby się odznaczali w germanizowaniu dzieci polskich w szkole, przyznać miano wysokie nagrody (Ortsmarkenzulage). W ten sposób wzbudzono między nauczycielstwem silną gorliwość i jeden starał się drugiego prześcignąć w niemczeniu polskich dzieci, byle tylko uzyskać u Rządu jaknaj większe nagrody. Nauczyciele, za-

1

) Po upadku Niemiec w r. 1918 ,,Ostmarkenverein‘' został rozwiązany. Obecnie powołano towarzystwo to na nowo do życia. W Złotowie założono w lipcu 1928 Ortsgruppe (Koło miejscowe) tego towarzystwa. Na zebraniu konstytucyjnem, które odbyło się w Hotelu Lambertza, obecny był m. in. także landrat złotowski Dr. Janssen, gorliwy krzewiciel tego anty-pclskiegc związku.