0452

IX. 5. 6.

ZIEMOWIT II iż. N. X.); TROJDEN I.

437

Podawany o niniejszym Ziemowicie przez niekrytyczną historyografiąU szczegół, jakoby „wprzód był żonatym, potem pielgrzymem do ziemi świętej, później, po różnych zawichrzeniacli poczynionych... w ojczyźnie, umarł w Zakonie krzyżackimi’. 1342“, nie ma jakiegokolwiek poparcia w wiarogodnych źródłach, a sprzeciwia mu się zestawienie dat, zaczerpniętych z dokumentów.

N. N.

Jedynym dowodem istnienia żony Ziemowita II jest fakt, iż pozostał po nim syn; zresztą nic bliższego o niej niewiadomo. Mniemanie ^L>), jakoby się nazywała Perejasławą i była księżniczką ruską, usunąłem poprzednio. VI. 14.

6. Trój den I.

Imię jego w współczesnych zabytkach podawane jest w rozmaitych formach. Chroń, princ. Pol.^{1 2 3}) zwie go Treyda, Rocz. Małop.⁴) Trohlda, Geneal. Mazow. Czart. I i II^{5 6}) Troydzen; najczęściej w kronikach i dokumentach występuje pod nazwą Troydenus, Troydinus lub Droydymts.

Ze był synem Bolesława II (IX. 2.), stwierdza Rocz. Franc. krak.°), Chroń, princ. Pol.⁷), Rodow. książ. poi.^{8 9}), Geneal. Mazow. Wargoc.^!’) i Geneal. Tomic.^{10 11}); sam też w dokumencie z r. 1321 ^u) mieni Bolesława swym ojcem. Bocz. Franc. krak. ¹²j dodaje, iż rodził się z matki litwinki, Gaudemundy (Zofii); tę ostatnią wiadomość powtarza także Długosz¹³). W dokumencie z r. 1326 ¹⁴) wymieniony jest jako brat Ziemowita II (IX. 5.). Geneal. Mazow. Czart. I¹⁵) wyraża się o nim: Qui Troydzen erat patruelis dud Vanko; w czem jest niedokładności; nie był bowiem Trój den stryjecznym bratem Wańka (IX. !>.), lecz przyrodnim, z tego samego ojca, a innej matki.

Okazaliśmy poprzednio (IX. 5.), że był młodszym bratem Ziemowita II. Urodził się zatem co najwcześniej r. 1284. Ponieważ zaś konsens jego powołany jest już przez Bolesława II w dokumencie jeżowskim z 4 maja 1298 r. ^1,:), przeto wynika stąd, że żył już co najmniej 1286 r. Stąd wypływa, że data jego urodzin przypada na lata 1284 — 1286 ¹⁷). Pierwszy, samoistnie przez niego wystawiony dokument, nosi datę 28 lutego 1311 r.^ls); wskazaliśmy poprzednio (IX. 2.), że wtedy Trojden dzierżył już ziemię czerską, wydzieloną mu jeszcze za życia ojca.

1

Narbutt. Pisma histor. 295; Kozłowski. Dzieje Mazow. 114 uw. 2. — '-) Kozłowski, ibid. 10 uw. 1. 91. —

2

3) Mon. Pol. III. 541. — 4) Ibid. III. 199. — 5) Przytaczając tu po raz pierwszy zabytek ten, niedrukowany dotąd nigdzie,

3

winienem podać o nim kilka bliższych wyjaśnień. Znajduje się on w rękopisie Biblioteki XX. Czartoryskich w Krakowie, nr.

4

1.999. Rękopis, opisany przez Lewickiego w Cod. epist. 11. str. XX, zawiera wyciągi i notatki z jakiegoś archiwum mazowie

5

ckiego. Na str. 5—7 podaje jednę genealogią książąt mazowieckich, na str. 9—10'inną genealogią tychże książąt, obie począwszy

6

od Trojdena. a skończywszy na Konradzie III i jego braciach. Pomiędzy obu genealogiami zachodzą znaczne różnice. Wynika stąd, że pisarz, niniejszego zabytku nie był sam jego autorem, ale tylko skopiował dwie poprzednio osobno istniejące genealogie mazowieckie. Ponieważ obie kończą się na Konradzie III i jego braciach, a nie mają żadnej wiadomości o Konrada III dzieciach, Stanisławie i Januszu, których zresztą nie miałyby powodu pomijać, przeto wnioskować stąd należy, że obie powstały pod koniec wieku XV lub co najpóźniej w samym początku wieku XVI. Kopia, którą posiadamy, sporządzoną snąć została w najbliższym czasie potem, albowiem pismo jej również na owe czasy wskazuje. Wiadomości co do wcześniejszych generacyj Piastów mazowieckich, niezbyt zresztą oddalonych od chwili spisania obu genealogij. są jednakowoż w wielu szczegółach błędne; z drugiej strony znajdujemy tu jednak niektóre ciekawe wiadomości, nieprzekazane przez inne źródła. W dalszym ciągu przydaję do cytatów z niniejszej genealogii cyfry I lub II, oznaczając niemi obie jej części składowe. Na str. 48 zawiera tenże rękopis krótką biografią Małgorzaty, córki Ziemowita V; przytaczam ją w dalszym ciągu pod sygnaturą Geneal. Mazow. Czart. III. Możność

7

korzystania z tego zabytku zawdzięczam uprzejmości dra Kętrzyńskiego i dra Krzyżanowskiego; pierwszy udzielił uli sporządzonego przez siebie facsimile, drugi zaś przesłał ini dokładny odpis z oryginału. — 6) Mon. Pol. III 47. — <) Ibid. III. 541. —

8

[bid. III. 281. — *») Narbutt. Pisma histor. 294. — 10) Acta Tomic. VIII. 171, - H) Kod. dypl. Mazow. nr. 55. —

9

12) Mon. Pol. III. 47. — 13; llist. Pol. III. 78. — 14) Dokum. Kujaw, i Mazow. 30(i nr. 21. — 13) Por. uw. 5. —

10

16) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 477. 0 dacie tego dokumentu por. U lano ws ki, 0 dacie przywil. Polesi. Mazow. w Rozpr.

11

Akad. Umiej. Wydz. hist.-filoz. XVII. (14 i n.— 1") Ulano wski, O załóż, klaszt. św. Andrzeja w Pam. Akad. Umiej. Wydz. hist.-

12

fl. VI. 89 uw. 3 podaje, że Trojden urodzi! się r. 1280: może to omyłka drukarska zamiast 1286. — 18) Kod. dypl. m. Krak.

13

I. nr. 8.