0438

IX. 2.

BOLESŁAW II (ż. GAFDEMFNDA ZOFIA).

423

jako leż stwierdzenie oj co w siwa w stosunku do Trojdena wskazują, że miany był na myśli Rolcsław II. Pod datą 9 marca') znajduje się znowu zapiska: Iłem Boleslai ducis Mazoriae et eius fratrum, qui jundatum a se coenobium Jezeciense abbati nostro... trąd iderunt circa anmim 1180. Tu znowu data zmylona, ale określenie księcia mazowieckiego i powołanie fundacyi jeżowskiej znowu na niniejszego Bolesława wskazuje. Wreszcie pod datą 20 kwietnia zapisuje tenże nekrolog-j; 1278 Boleslai ducis Mazomae, qui possessiones ecclesie Jezevieusi... approbarit et... aiuit. Rok odnosi się do zmylonej daty rocznej przywileju jeżowskiego, rzeczywiście przez Bolesława II wystawionego. Już samo okoliczność, że w tym samym nekrologu podane są aż Irzy różne dały zgonu tego samego księcia, zachwiewa wiarogodność każdej z nich z osobna, a także i ten wzgląd, iż wszystkie zawierają inne błędy rzeczowe i chronologiczne; do tego dodać trzeba, że wszystkie trzy znajduje sic w później dorobionej części 'nekrologuⁿ). Ostatnia z tych zapisek polega jednakowoż na autentycznym przekazie; jest nim Nekr. Lubiń, rekop.⁴), który w najstarszej swojej, zupełnie wiarogodnej części zawiera zapiskę pod datą 20 kwietnia: Co. Boleslai ducis Mazouie cumo Domini M 000 X111". Datę tę przyjąć należy jako rzeczywistą datę zgonu Bolesława. Długosz O czerpał widocznie z dobrego źródła wiadomość o śmierci tego księcia, podaje bowiem, że zmarł on 24 kwietnia. Bóżnica czterech dni da się wytłumaczyć nieznaczną omyłką albo samego Długosza, albo jego źródła. Dokument Ziemowita II (IX. 6.) z 29 sierpnia 1313 r. ''•) stwierdza już wyraźnie, iż w czasie tym ojciec jego nie żył (patris nostri pie recordaciouis Boleslaui ducis Mazouie).

W Bocz. Małop. kod. Król.⁷) podano, jakoby Bolesław mazowiecki obrany został r. 1322 księciem krakowskim. Jest tu niewątpliwie mowa o Bolesławie II, tylko data zawiera grubą omyłkę chronologiczną tpodobnie jak i inne daty tegoż kodeksu); z treści zapiski wynika, że chodziło tu o wybór po śmierci Leszka Czarnego; wypadek odnosi się zatem do r. 1288 (VII. 1.).

x. Gaudemunda Zofia.

Bocz. Frant*. krak.^s) podaje jako pierwszą żonę Bolesława II Gaudemundę litwinke (Gaudemunda Lithmm). Jest to jedyne źródło, z którego dowiadujemy się o pierwotnem imieniu tej księżny. Długosz ^v) wie również, iż pierwszą żoną Bolesława była litwinka; gdzieindziej wspomina o niej jeszcze trzykrotnie¹¹¹), podając datę jej zaślubin, urodziny syna i datę śmierci, wszędzie zaś nazywa ją Zofią. Wiadomości te, jak sama zewnętrzna strona zapisek wskazuje, zaczerpnięte zostały z jakiegoś zatraconego dziś rocznika mazowieckiego¹¹), zasługują zatem na zupełną wiarę; różnica imienia, przekazanego przez Długosza, i pierwotnego jej imienia litewskiego, tłumaczy się zmianą jego na chrzcie. Dawniejsi genealogowie, mylnie tłomacząe wiadomości, przekazane o 1’erejasławie, żonie Ziemowita I (VI. 11.), dają Bolesławowi II .,Brzecisławe" za żonę¹-); szczegół ten. bez należytej kontroli, przyjęto także po części w nowszej historyogralii polskiej; mając zaś skądinąd wiadomość o imieniu Zofii, tłumaczono rzekomą sprzeczność w ten sposób, że Przecisława jest pierwotnem imieniem żony Bolesława, a Zofia jej imieniem chrzestnem^1:!). Mniemanie to upada już z tego względu, że pierwotne jej imię litewskie, jak widzieliśmy, jest odmiennern, zaczem przypuścićby już chyba należało, że Gaudemunda otrzymała na chrzcie aż dwa imiona, Przecisławy Zofii, co znowu, jak na stosunki ówczesne, byłoby anachronizmem. Inne niewątpliwe wskazówki dowodzą zresztą, że Perejasława (Przecisława) była matką, nie żoną Bolesław a 11 ( VI. 14.).

Czyją córką była Gaudemunda, nie wyjaśniają źródła wcześniejsze; pierwszy dopiero Długosz¹¹) podaje, iż ojcem jej był Trojden. Czy kronikarz wiadomość tę zaczerpnął z wspomnianego rocznika mazowieckiego, czy też jest to dodatek, oparty na własnej jego kombinacyi, rozstrzygnąć nie umiem; ale jeśli to nawet kombinacya, to ma ona wszelkie znamiona wiarogodności; świadczy za tern chociażby wzgląd na to,

1

Mon. Pol. V. 615. — -’) Ibid. V. 620. — 3) p₀r. str. 86 uw. 1. — 4) p₀r. Dodat. I. — 5) Uist. Pol. III. 76. — *>) Kod. dypl. Ma z o w. dod. nr. 4. — <) Mon. Pol. III. 184. — 8) Ibid. III. 47. — 9) Ilist. Pol. III. 73. — 10) Ibid. II. 153. 469. 492. — H) Por. str. 315 i Semkowicz, Rozb. Dług. 298 i n. — 12) Hubner, Geneal. Tabeli. I. tabl. 95. — 13) Naruszewicz, Ilist. nar. poi. IV. 276 u w. 1; Narbutt, Pisma hist. 295. — 14) Hist. Pol. II. 453,