0456

IX. 8.

EIFEOZYNA.

441

8. Eufrozyna.

Rocz. Franc. krak.^{1 2 3 4}) zapisuje wiadomość, jako Bolesław II z drugiej żony (Kunegundy) urodził córkę Eufrozyne, wydaną za syna Mieszka I cieszyńskiego (Eufroscam scilicet uxorem filii Mieszkonis de Thessin). Jest to jedyna wyraźna wiadomość źródłowa, jaką o losach niniejszej Piastówny posiadamy; później już tylko Długosz²) nadmienił ogólnikowo, że z drugiej żony Bolesława II urodziła się (prócz Wańka) córka, o której jednak nie podaje, ani jak się nazywała, ani też za kogo wyszła.

Przekaz Bocz. Franc. krak. stwierdzają dokumenty. Włodzisław, książę oświęcimski, syn Mieszka I cieszyńskiego, wystawia r. 1817 dyplomat³) de consensu dilecte coniugis nostre inclite domine Eufrosine. W piśmie papieża Jana XXII do Włodzisława z r. 1321⁴) wymieniona również Eufrozyna jako jego żona. W dokumencie Jana, syna Włodzisława, z r. 1324 ⁵) wspomnianą jest mater nostra carissima Ęffrasia. Jakkolwiek dokumenty te nie wyjaśniają, jakiem było pochodzenie Eufrozyny, to jednak zestawiając jej imię z przekazem Rocz. Franc. krak., a zarazem bacząc na to, że mężem jej jest w istocie syn Mieszka cieszyńskiego, nie możemy wątpić, iż Eufrozyna jest córką Bolesława II^,;).

W Geneal. Mazow. Wargoc- ") podano jako córkę tegoż Bolesława nieznaną skądinąd Salomeę; w przy-danem objaśnieniu podał wydawca³), iż'była ona żoną Mieszka, ks. cieszyńskiego. Kto był żoną Mieszka I, nie wiadomo³); atoli skoro jedna z córek Bolesława II jest żoną jego syna, trudno przypuścić, iżby druga jej siostra była żoną jego ojca. Niewątpliwie zaszła tu omyłka, łatwo zresztą wytłoinaczyć się dająca: zamiast syna ożeniono córkę Bolesława z jego ojcem. Ponieważ zaś żona syna (t. j. Włodzisława oświęcimskiego) nosi niewątpliwie dokumentami poświadczone imię Eufrozyny, a nie ma jakiegokolwiek śladu, iżby czy to sam Włodzisław, czy też brat jego Kazimierz miał jeszcze żonę Salomeę, przeto i co do imienia przypuścić musimy omyłkę, popełnioną nie wiadomo czy przez samego autora genealogii, czy też przez jej wydawcę ¹⁰), której podstawą stać się mogła zwłaszcza okoliczność, iż Bolesław II miał siostrę Salomeę, znaną nam skądinąd mniszkę w klasztorze skalskim (IX. 3.).

W dokumencie niedatowanym ⁿ), który jednak co najpóźniej spisanym mógł być roku 1298 ^ia), Kune-gunda, żona Bolesława II (IX. 2.) wynosi skargę przed biskupa płockiego Tomasza na Hermana, plebana gąbińskiego i kanonika płockiego, jako tenże, skorzystawszy z nieobecności księżny, pod osłoną nocy zakradł się w lubieżnych zamiarach do komnat, w których jej córka wraz z fraucymerem spała (domicilium, in quo filia sua cum familia sibi deputata, guiescebat). Ponieważ Kunegunda wyszła za Bolesława 1291 r., przeto w najlepszym razie córka jej w r. 1298 mogła liczyć sześć lat życia; lubieżne zamiary księdza odnosiły się widocznie do jakiejś osoby z fraucymeru księżniczki. W każdym razie jest w tym dokumencie dowód, że już co najpóźniej r. 1298 urodziła się jakaś córka Kunegundy; nie wiadomo tylko, do kogo szczegół ten odnieść należy, albowiem prócz niniejszej Eufrozyny miał Bolesław z Kunegundy jeszcze drugą córkę Bertę (IX. 10.). Prawdopodobnie jednak miana tu była na myśli Eufrozyna; ze względu bowiem na datę zaślubin 1306 r. należy urodziny jej cofnąć do możliwie najwcześniejszej granicy, t. j. do r. 1292.

Po raz pierwszy jako żona Włodzisława poświadczoną jest Eufrozyna pod datą 31 stycznia 1317 r.¹³). Jej syn Jan otrzymuje od papieża Jana XXII prowizyą na scholastyka kapituły krakowskiej już pod datą 15 grudnia 1321 r.¹⁴), skąd wynika, iż urodził się co najpóźniej r. 1307; zatem małżeństwo Eufrozyny z Wło-dzisławem było rzeczą dokonaną już r. 1306. Córka Mieszka I cieszyńskiego, a siostra Włodzisława, Wiola, była żoną Wacława III czeskiego; przez ten związek dom książąt cieszyńskich zbliżył się do Przemyślidów. Ponieważ Kunegunda, matka Eufrozyny, była ciotką Wacława III, przeto przypuścić trzeba, że drogę do związku jej córki z synem księcia cieszyńskiego utorowało właśnie owo zbliżenie się książąt cieszyńskich do Prze-

1

Mon. Pol. III. 47. — 2) Hist. Pol. III. 73. — 3) Kod. dypl. Mogił. nr. 49. — 4) Theiner, Mon. Pol. I. nr.

2

259. — ⁵) Kod. dypl. M ogi 1. nr. 53. — 6) Gro t e f en d, Stammtafeln VII. nr. 1 nie zna pochodzenia Eufrozyny. — <) Narb u 11,

3

Pisma histor. 294. — 8) Ibid. 295. — 9) Grotefend, Stammtafeln V. nr. 9. — 10) Por. str. 419 uw. 10. — U) Kętrzyński,

4

Dokum. PIoc. nr. 16. — 12) p₀r. str. 424. — 13) Kod. dypl. Mogił. nr. 49. — 14) Theiner, Mon. Pol. I. nr. 261.

5

llulzer, Genealogia Piastów.    56