061614
23

119

119

cy, a oderwali od Polski. Zrzekł się także \ sułtan opieki nad Kozakami, zaś Tatarów \ od zagonów po Polsce wstrzymać obiecał. \ Jednakże nim traktat podpisano splądro-wali kraj Tatarzy aż po Lwów.

Nie tak pomyślnie ukończył się spór \ z elektorem Brandenburgskim. Gdy poźy- s czone cztery kroć sto tysięcy talarów nie \ zostały mu zwrócone, nie wypowiedziaw-szy wprzódy sumy, na zasadzie traktatu Byd- _N^s goskiego zajął miasto Elbląg.    j

Na sejmie zwołanym na utwierdzenie j pokoju dano elektorowi część klejnotów ko- \ ronnych w zastaw, które też przy nim zo- 5 stały na zawsze. Żupy solne jednak król j z posiadania Austryi wydobyć potrafił. \

Te zdarzenia nie długie dały wytchnie- s nie Polsce. Król przyrzekłszy odzyskad \ kraje dawniój należące do Polski, zamyślał \ o odzyskaniu Inflant. Oprócz obietnicy, \ miał do tego jeszcze inne powody. Stany | domagały się oddalenia wojska Saskiego z kraju. Król to obiecywał, lecz swobodniejszym czuł się na tronie właśnie w obecności tego wojska Saskiego. Chciał więc wojny zagranicznej, aby się ono Polsce potrzebnym stało. Do tego Piotr wielki car Moskiewski zachęcał go także do wojny z Szwecyą, chcąc dla siebie uzyskać jój cząstkę nadmorską i w ten sposób do morza przystęp otworzyć krajom swmim. Zawarto z Danią przymierze, która też najprzód wojnę ze Szwecyą rozpoczęła.

Jeszcze jakby na poparcie tej nieszczę-snćj wojny pojawił się w Polsce na dworze Augusta szlachcic Inflancki, nazwiskiem Patkul: Któren rozdrażniony ścieśnieniem praw, jakiego szlachta Inflancka doświadczyła pod rządem Szwedzkim, zbyt głośno na to sarkając, od rządów Szwedzkich za to skazanym został.

Ten umknął do Polski i całą siłą wymowy na co go stało, zachęcał do odebrania Inflant i przyłączenia do Polski. Zdawało się, że Szwecyą koniecznie ulcdz musi mając naprzeciw sobie: Danią, Moskwę, Polskę wraz z Saksonią, a w dodatku niechętną szlachtę Inflancką. Jednak inaczój się

stało. Na tronie Szwedzkim, właśnie co zasiadł młody jeszcze bardzo król: Karol dwu-, nasty, który późnińj pokazał się człowiekiem niezwykle silnój woli, i wielkich wojskowych zdolności. Bardzo prędko pokonał Danią i do pokoju zmusił.

Teraz Piotr wielki od Estonii, August zaś w Inflantach, wojnę z nim rozpoczęli. Jednak król Polski nie pytał się o zdanie stanów, ale tylko samym wojskiem Saskim wojować zaczął.

Teraz najprzód Karol na Moskwę się obrócił i zwyciężywszy nad Narwą, zajął całe Inflanty, Kurlandyą, a nad Dzwiną poraziwszy Sasów wkroczył do Litwy. Tu przed swojemi zbiegli Sapiehowie, wzmogli zastępy Szwedzkie.

Teraz się pokazało, że August za małe miał siły naprzeciw nieprzyjaciela, nie mając wcale pomocy od Polski, która sądziła się obcą wojnie, którą król sam bez zezwolenia stanów rozpoczął. Ratował się król August jak mógł: To zawarł zaczepne i odporne przymierze z carem Piotrem wielkim w Birzach.

To przyznał elektorowi Brandenburg-skiemu tytuł króla Pruskiego, aby sobie jego przyjaźń uzyskać. Nic mu to jednak nie pomogło. W Polsce samój miał prze-j ciwników. Między innemi Prymasa Radzie-\ jowskiego, któren go na tronie nie chętnie s widział.

| Spostrzegł to wkrótce Karol dwunasty, s i kiedy sejm Polski wyprawił do niego do j Grodna posłów żądając, aby opuścił kraje \ Polskie, bo nie Rzeczpospolita z nim roz-\ poczęła wojnę, ale tylko król; odpowiedział | Karol, iż dopóki August na tronie Polskim s zasiadać' będzie, dopóty się do pokoju nie \ skłoni. Polacy niechętni Sasom, żądali byli j ich wydalenia z Polski, aby króla Szwedz-\ kieg-o przekonać, że nie oni wojnę zaczęli, s Lecz gdy pomimo to Szwedzi nie ustępo-\ wali, prosili znowu króla o wojsko Saskie. \ Wójt. Proszę ciebie Stanisławie, to mi s się wszystko bardzo niesprawiedliwym wy-\ daje, co czynili Polacy wtenczas. Jakto? 5 Włożyli na króla obowiązek powrócenia