061614
65

— 161 —

musiał sam Radziwiłł stanąd na swoim miejscu i rozkazywad.

Jasiek. Dla tego to tak się namyślali generałowie Polscy, czy go mają posłuchad! Ha no! To juź ich nie tyle winnid potzeba!

Stan. W samój rzeczy ten nieporządek w głównój kwaterze, był przyczyną, źe nie można było pociągnąd do odpowiedzialności generałów nieposłusznych. A to było wielką dla sprawy ojczystój szkodą.

Wójt. Dlaczego?

Stan. Bo każde wojsko, aby odpowiedziało swojemu przeznaczeniu, musi byd posłuszne. Zaś jeżeli przykład nieposłuszeństwa i bezkarności, pokaże się u góry, musi przyjśd i do nieposłuszeństwa i bezkarności pomiędzy ogółem i niźój. Dobrze-by też było postraszyd takich nieszczerych Polaków. Niechby się byli, albo usunęli, albo ulękli. Czy tak, czy siak, byliby mniój zaszkodzili sprawie oj czy stój.

Jasiek, A cóż, jak się powodziło, skoro Radziwiłł na prawdę rozkazywad zaczął?

Stan. Byłoby źle bardzo wypadło, bo się zaraz w rozkazach pokazały bałamuctwa. Ale Dybicz po przybyciu Szachowskiego, tak gwałtownie nacierad zaczął, źe nie było czasu ani rozkazywad, ani rozkazów słu-chad, trzeba się było tylko bronid. Czterdzieści armat, popartych siłą odpowienią tak ustawił naprzeciw ołszynki, źe się juź w niój Skrzynecki w żaden sposób bronid nie mógł.

Po obudwu bokach, Paleń i Rosen nacierali, na drodze zaś prowadzącój do Grochowa ustawił Dybicz pięd bateryi, pod zasłoną których, uformował atak konnicy masami, który wysłał na linię Polską w tój chwili, gdy Szachowski, Paleń i Rosen także zawzięcie nacierali.

Juź zdawało się, ze garstka Polaków w żaden sposób oprzed się nie zdoła sile tak przewaźnój.

Lecz każda miłośd jest też siłą. A Polacy kochali swoją wolnośd i swój kraj. Czynili więc, co innym byłoby się zdawało nad siły,

Na lewój stronie zostający oddział pod rozkazami generała Umińskiego, odparł natarcie generała Szachowskiego. Mniej szczęt śliwym był generał Szembek. Choć się bronił zapamiętale, musiał się cofnąd ku Pradze, niektóre jego kompanije rozsypały się w ucieczkę. Za to też każde natarcie na prawój stronie, kończyło się nieporządkiem w Moskiewskim szyku, bo Polacy stali jak skała.

Teraz zdało się Dybiczowi, źe nadeszła chwila stanowcza. Polegając na swoich korzyściach po lewój stronie Polskiój, wysłał kiryśników, a naprzód pułk sławny, który miał na hełmach złotemi literami napisano! Niezwyciężony! Za tern pułkiem następowała wielka liczba innych tój samój broni. Napad ten miał przeznaczenie, rozdarcia linii Polskiój i przeważenia zwycięztwa na stronę Moskwy.

Radziwiłł uląkł się tój silnój kolumny jazdy. Jemu się zdawało, źe się jój nic o-przed nie zdoła, Sam usunął się z pola bitwy, a nawet zachęcał tych, co stali w odwodzie, aby to samo uczynili.

Niektóre pułki usłuchały, kryjąc się w o-szańcowaną Pragę. Inne z ufnością, źe się oprzed potrafią, na miejscu pozostały.

Kiryśnicy natarli. Pułk niezwyciężonych szedł naprzód. Uderzył i przełamał pierwszą linię Polską. Posuwał się na drugą. W tern linia pierwsza Polska znowu się u-formomała, odcinając niezwyciężonych od innych pułków.

W tój chwili padło pomiędzy nich kilka rakiet. Konie się przelękły i w największym nieporządku uciekad zaczęły. Wtedy pomiędzy liniami Polskiemi natarł na niezwyciężonych pułkownik Kicki ze swojemi ułanami; wziął dwiestu okładem w niewolę, resztę wyciął tak dalece, źe tylko siedmiu z całego pułku uciekło.

Gdy tak postraszona jazda Moskiewska, cofając się tato wała własną piechotę, po-lękło się wszystko i cisnęło się nazad do lasów.

Teraz potrzeba było Polakom natarcie ponowid, lecz Radziwiłł nie rozumiał wojny, nie usłuchał ani rad, ani proźby pod-

21