0104

1L 11.

KAZIMIERZ I ODNOWICIEL (ż. DOBRONEGA).

89

wstał w Kron. o Piotrze Właście ustęp: Kazimirus autem duxit filiam Henrici primi imperatoris i u morem. Szczegół zawarty w Kron. o Piotrze Właście stał się zapewne podstawa wiadomości podanej w Zbier. skróć.'), jakoby żoną Kazimierza była Niemka.

Kron. węg.-pol. -), mówiąc o ucieczce książąt węgierskich Lewenty, Beli i Piotra (raczej Andrzeja) do Polski, podaje zarazem szczegół, że Dobronega (zwana tu Dąbrówką) bada tych książąt babką (ad uvium mam . .. DambroHcam). Ustęp ten dał podstawę do mniemania^{1 2 3}), jakoby Dobronega była córką Przemysławy, Włodzimierza, W. córki, która wyszła była za Michała, brata (iejzy I węgierskiego. Takie tłomaozenie sprzeciwia sie wszystkiemu, co z wiarogodnych źródeł wiemy o pochodzeniu Dobronegi; a nadto utyka i w tem, że przekazu Kron. węg.-pol. w niczem nie -wyjaśnia, gdyż Dobronega jako córka Michała byłaby w takim razie nie babką ale ciotką Andrzeja, Beli i Lewenty, gdyż ojcem ich był Wasul. syn Michała⁴). Kron. węg.-pol. jest zresztą w całym odnośnym ustępie (jak w wielu innych) tak bałamutną i zawiera tyle nieprawdopodobieństw i błędów chronologicznych i genealogicznych, że nie ma powodu liczyć się z tym jej przekazem na seryo

Data urodzin Dobronegi nie jest znaną dokładnie. Długosz^{5 6}) podaje, że była córką Włodzimierza z Anny (Ireczynki. wiadomość, która za pośrednictwem późniejszych kronik polskich (z XVI wieku) przedostała sie także do Latop. Hustyń.^u). Szczegół ten nie jest wyraźnie potwierdzony w jakiemkolwiek źródle wcześniejszem, i polega niewątpliwie na prostej tylko kombinaeyi Długosza, ale kombinacya tym razem jest niezawodnie trafną. Anna była ostatnią żoną Włodzimierza od r. 988—1011 ⁷), zaczem przyjąć należy, że Dobronega nie mogła się urodzić z żadnej z dawniejszych żon, poślubionych przed r. 988, w takim bowiem razie różnica wieku między nią a Kazimierzem, urodzonym 1016, r. byłaby zbyt rażącą. Nawet jako córka Anny była ona w każdym razie starszą od Kazimierza, musiała się bowiem urodzić przed r. 1012.

O ślubie córki Włodzimierza z Kazimierzem mówi Nestor³), a za nim późniejsze lat opisy ruskie, pod r. 1043 (6551). Jednakże ustęp, w którym jest wzmianka o tym fakcie, następuje bezpośrednio po opowiedzianych pod tymże samym rokiem szczegółach o wyprawie ruskiej na Carogród, która zakończyła się pokojem w trzy lata później (1046) zawartym. Ponieważ zaraz potem Nestor dodaje, iż »w owym czasie« (w seie wremieuia) małżeństwo przyszło do skutku, przeto należałoby je odnieść do lat 1043— 10Mi⁹). Ogólnikowe określenie Nestora (w reze wronia) przyjął tylko Latop. Hipac.¹⁰), natomiast inne źródła ruskie, a mianowicie Latop. Woskr. ") i Latop. Patriar.¹²), zmieniły je na ścisłą datę roku 1013 (toho ze Ufa): wreszcie Latop. Sofij. I¹³) wie nawet, iż małżeństwo przyszło do skutku w jesieni r. 1013 (tojeze oseny). Że owo ściślejsze oznaczenie daty w późniejszych źródłach ruskich, opartych zresztą na Nestorze, jest bez znaczenia, dowodzić nie potrzeba. Wszelako i sama data Nestora 1043—1016 wymaga rektyfikacji. Tenże sam kronikarz bowiem podaje¹⁴), że Jarosław kijowski, brat Dobronegi, już w r. 1041 (6549) wyprawił się na Mazowsze, która to wyprawa nie mogła mieć innego celu, jak tylko dać pomoc Kazimierzowi przeciw opornemu Mieczsławowi; zaczem przyjąć należy, że już w owym czasie istnieć musiał związek rodzinny między Kazimierzem a Rurykowicami, który owę pomoc najlepiej tłomaczy ¹⁵). Stąd okazuje się, że wiadomość chronologiczna Nestora, a za nim wszystkich innych latopisów ruskich, jest mylną, i że dochodząc daty ślubu Kazimierza można ją pozostawić na uboczu. Właściwa data znajdzie się, jeśli uwzględnimy lata urodzeń dwu najstarszych synów Kazimierza: Bolesława r. 1039 i Włodzisława r. 1040 (II. 14. 15.). Skąd wynika, że ślub nie mógł później nastąpić, jak pod koniec r. 1038 lub w początkach r. 1039. Niemniej też nie mógł on nastąpić wcześniej, albowiem jeszcze w pierwszej połowie r. 1038 widzimy Kazimierza, w Węgrzech szukającego pomocy; nie ulega wątpieniu, że byłby tej pomocy szukał przedewszystkiem na Rusi, gdyby go już podówczas łączyły związki rodzinne z panującym tamże domem książęcymi. Potwierdzenie tej daty znajdujemy

12

1

Mon.    Pol.    III.    286. —    -) Ibid. I. 511. —    3) Piłata    w Mon. Pol. I. 611 uw.    50.    — -I) Meyndt. Bei-

2

trilge z ur Gesehichte d. ftl test.    Beziehungen z w. Deutschland    u. Ungarn    7. — ») Hist. Pol. I. 277. —    6) Połn. Sobr. II. 250. —

3

") Latop. Nestora.    Mon.    Pol. I. 654.    676. — 8) Ibid. I.    703. — 9) Por. Linniczenko, Wzairnn.    otnosz. 49. — 1°) Str.

4

108. — U) Polu.    8obr.    VII.    331. —    12) Ibid. IX. 82. —    13) Ibid.    V. 138. — 14; Mon. Pol. I.    702.    — 15) Por. Narusze

5

wicz, llist. nar. poi. I. 279 uw. 1 i Linniczenko, Wzaimn. otnosz. 50.

6

Palzer, Genealogia Piastów.