0102

U. 11.

KAZIMIERZ I ODNOWICIEL.

87

jeszcze w trzech pismach Szczygielskiego, Calendarium Benedictinum'), Aąuila Pol.-Bened. -j i Tinecia³), w tej ostatniej z dodatkiem, że zaczerpniętą została z Menologium Benedyktyńskiego wydanego przez Bucelina (roku 1655). Szczygielski czerpał zatem swe wiadomości z pracy zagranicznego pisarza, i nie ma wobec tego podstawy do przypuszczeniaR, jakoby się opierał na jakimś zaginionym starym nekrologu tynieckim. W Długoszu⁵) znajduje się taż sama data: 28 listopada. Stąd okazuje się. że zapiska o śmierci Kazimierza z tąż datą istniała już w wieku XV, i to prawdopodobnie w nekrologach benedyktyńskich, na których oparł się Długosz, a później Rucelin. Dalej wstecz genezy tej zapiski śledzić nie można, brakuje bowiem po temu jakichkolwiek danych; tyle jednak pewna, że nie jest to zapiska współczesna, zawiera ona bowiem wszędzie wiadomość o kluniackiem mmchowstwie Kazimierza, która nie mogła powstać wcześniej, jak około połowy XIII w. Zatem nawet data 28 listopada, choć przez kilku autorów poświadczona, nie może uchodzić za pewną, i można ją tylko przyjąć z wszelkiemi zastrzeżeniami, tem bardziej, że nekrologi benedyktyńskie zawierają wiele bałamuetw w datach nekrologicznych (por. n. p. II. 14.). Wiadomość Rocz. Śkrzys. now., zawarta w kod. X °), jakoby Kazimierz umarł w niedzielę (die dominka), nie przyczynia się w niczem do rozwikłania trudności, a owszem zwiększa je tylko, zarówno bowiem dzień 21 października jak i 28 listopada przypadały w r. 1058 na sobotę.

Dobronega Marya.

Dwa źródła z XII wieku, polskie i niemieckie, a za niemi inne późniejsze, stwierdzają, że żoną Kazimierza była księżniczka ruska. Gall⁷) podaje, iż Kazimierz pojął de Russia nobilem... uxorem, a Ann. Saxo^s): duxit iirorem regis Ruscie filiani. Ani imienia tej żony, ani jej pochodzenia obie kroniki nie określają. Latopisy ruskie nie dają wprawdzie także wyjaśnienia, jak się nazywała (z wyjątkiem późnego Latop. Hustyń., o którym jeszcze niżej), natomiast podają, jakiem było jej pochodzenie. Mówi bowiem wyraźnie Nestor⁹), a za nim kroniki późniejsze, jak Latop. Hipac.¹⁰), Latop. Sofij. I¹¹), Latop. Woskr.¹²), Latop. Patr.¹³) i Latop. Danił.¹⁴), że żoną

o Wlodzislawie Jagielle (639); zap. pod dn. 11 września o Kazimierzu Wielkim (640); zap. pod. dn. 5 października o Bolesławie Wstydliwym, nazwanym w dodatku księciem wielkopolskim i głogowskim (642); zap. pod. dn. 24 października o Kazimierzu Odnowicielu (644): zap. pod dn. 26 października o Odonie, synie Mieszka Slarego (644); zap. pod dn. 5 listopada o Bolesławie kaliskim (645); zap. pod dn. 11 listopada o Konradzie mazowieckim (646); zap. pod dn. 14 grudnia o Włodzisławie Jagielle (650); zap. pod dn. 30 grudnia o Bolesławie kaliskim (652). Nawet daty lat, do niektórych zapisek przydane, są niewątpliwie błędne, jeżeliby miały oznaczać rok śmierci, n. p. r. 1217 dla Konrada mazowieckiego (646), albo rok 1300 dla Bolesława kaliskiego (652). Podobny błąd w dacio roku da się stwierdzić także co do jednej zapiski, w której daty dnia nie możemy skontrolować: rok 1278 nie jest rokiem śmierci Bolesława II mazowieckiego (620) O niektórych książętach iub królach jest wzmianka pod dwiema lub więcej datami, i tak: o Kazimierzu Odnowicielu pod dniem 24 października i 28 listopada (644, 648). o Bolesławie kaliskim pod dniem 14 lipca, 5 listopada i 30 grudnia (631, 645, 652), o Bolesławie II mazowieckim pod dniem 10 lutego, 9 marca i 20 kwietnia (611, 615. 620), o Włodzisławie Jagielle pod dniem 8 września i 14 grudnia (639, 650). Z tego już okazuje się jasno, że Krzywiński, czyniąc uzupełnienia, nie opierał się na żadnym rzeczywistym nekrologu, ani też nawet rzeczywistych zapisek nekrologicznych nie miał zamiaru tworzyć. Ponieważ w niektórych zapiskach obok nazwisk książąt i królów powołuje treść przywilejów, nadanych przez nich klasztorowi lubińskiemu iub jeżowskiemu, przeto mogłaby się nasunąć myśl, czy przypadkiem wciągnięte przezeń do nekrologu daty nie odpowiadają dalom odnośnych przywilejów. Jednakowoż i to przypuszczenie zawodzi. I tak powołany przezeń w zapisie z 8 lutego przywilej Przemyśla I (610) tudzież w zapisce z 14 lipca przywilej Bolesława kaliskiego (631) są oba bez daty dnia (Kod. dypl. Wielk. I. nr.    236, 420). Powołany    w zapisce    z 12    stycznia (607)    przywilej Włodzisława    Laskonogiego (falsyfikat) nosi    dale    26 grudnia

(Kod.    dypi.    Wielk. i. nr.    119); powołany    w zapiskach z    10 lutego i 20 kwietnia    (611, 620) przywilej jeżowski    nosi    datę 4 maja

(Kod. dypl. Wielk. I. nr. 477); powołany w zapisce z 4 czerwca przywilej Przemyśla II (627) nosi datę 3 lutego (Kod. dypl. Wielk. II. nr. 744); powołany w zapisce z 5 listopada przywilej Bolesława kaliskiego (645) nosi datę 22 lutego (Kod dypl. Wielk. I. nr. 368). Z tego się okazuje, że Krzywiński rozmieszczał swoje dodatki w nekrologu zupełnie dowolnie, nie zaglądając do jakichkolwiek źródeł, ani też nie kierując się jakąkolwiek zasadą. Co do dat dotyczących niektórych osób nieksiążęcego sianu, zwrócił już na to uwagę Kętrzyński (593). Zapiski jego są zatem tylko dowolnie obranemi datami kommemoracyi, ale nie mają żadnej wartości jako zapiski nekrologiczne, nawet tam, gdzie błędność ich nie da się wykazać przez porównanie z innemi źródłami. Jedyny wyjątek, t. j. zapiska oparta na jakiemś wcześniejszem (choć, jak w tekście okażemy, wątpliwem) źródle, dotycząca daty nekrologicznej Kazimierza Odnowiciela pod dniem 28 listopada (648) jest zupełnie odosobniony.

1)    Kraków, u Szedla 1663,    246.    — 2) Str. 94.    — 3) Str. 17. — 4)    Jak mniema Kętrzyński,    Mon.    Pol. V. 648

uw. b. — »)    Hist. Pol. I.    314. — 8)    Mon. Pol. III. 65.    — 7) ibid. i. 417. —    8) Mon. Germ. SS. VI. 683.    — 9)    Mon. Pol.

I. 703. — 10) Str. 108. — 11) Połn. Sobr. V. 138. — 12; Ibid. VII. 331. — 13) Ibid. IX. 82. — 14) Str. 116.