0105

90

KAZIMIERZ I ODNOWICIEL (ż. DOBRONEGA): N. N^T.

II. II. 12.

w Ann. Saxo ¹), który pod r. 1039 mówi nie tylko o powrocie Kazimierza do Polski, ale zarazem o małżeństwie jego z księżniczką ruską. Małżeństwo to przyszło tedy do skutku zaraz w pierwszej oliwili po usadowieniu sie Kazimierza w Polsce; było ono dobrze obmyślanym aktem politycznym ze strony młodego księcia, który dla podołania trudnościom, w jakich się znalazł, szukał natychmiast oparcia w związku rodzinnym z Rurykowieami. Bez wartości są daty ślubu: 1031 r. w Ann. Sil. comp.²) i w Rod. książ. poi.³) i 1041 r. u Długosza⁴), którą to datę mógł sobie Długosz wykombinować stąd, iż pod tymże rokiem znalazł u Nestora pierwszy ślad pomocy udzielonej Kazimierzowi przez Jarosława. Tenże sam rok 1041 podaje jako datę ślubu także La top. Danił.⁵); gdy jednakowoż ustęp odnośny jest dosłownie zgodny z wiadomościami innych latopisów ruskich, podających fakt ten pod r. 1043, przeto widoczna, że przekaz ten oparł się na nich bezpośrednio, przyczem zaszła omyłka chronologiczna 1041 zamiast 1043.

Datę śmierci Dobronegi podaje Rocz. kap. krak.^r>) pod r. 1087: Dobronega mor Ktmmiri obi-it. Stamtąd przejął tę datę Długosz do swojej historyi ').

12. N. N.

W Kronice Kezy^s), jak niemniej w późniejszych kronikach węgierskich, a to w Chroń. piet. Vind.⁸) Chroń. Dubnic.¹⁰), u Thuroeza ^4I) i inn. znajduje się wiadomość, iź Mieszko II wydał córkę swoje za ks. Bele węgierskiego, który uciekłszy z ojczyzny wraz z dwoma braćmi, Andrzejem i Lewonią, przed grożąeem mu niebezpieczeństwem, szukał schronienia naprzód w Czechach, a następnie w Polsce. i tutaj wyświadczywszy Mieszkowi ważną usługę (w czasie wyprawy pomorskiej zabił w pojedynku ks. pomorskiego), otrzymał w nagrodę rękę jego córki. W źródłach polskich żadnej o tym fakcie nie ma wzmianki; dopiero Długosz ¹²) opowiada o nim obszernie, oparty oczywiście na kronikach węgierskich. Mimo to uważać należy przekaz

0    małżeństwie Beli z Piastówną jako wiarogodnie poświadczony; popiera go fakt, że Rola po powrocie do Węgier, jak niemniej jego synowie w każdem grożąeem niebezpieczeństwie szukali schronienia w Polsce

1    stamtąd wielokrotnie (od Bolesława Szczodrego) otrzymywali pomoc ¹³j, co w każdym razie świadczy o istnieniu ścisłego węzła między Belą a rodem Piastów; jak nie mniej i ta okoliczność, że z trzech synów Beli jeden nosi imię słowiańskie Włodzisława, a drugi imię Lamberta, używane kilkakrotnie poprzednio w rodzie Piastów; a także przybrane przez samego Belę drugie imię Wojciech świadczy o wpływie polskim. Kwestyą, czy żona Beli była w istocie córka Mieszka II rozpatrzymy jeszcze poniżej; na razie zaznaczamy tylko, że imię jej jest, nieznane: imię Ryksy, które jej nadaje Schier ^u), nie ma jakiejkolwiek podstawy w źródłach średniowiecznych, jest zatem prostą tylko kombinaeyą, wysnutą z imienia jej maiki; podobnym wymysłem jest także podanie Hubnera¹⁵), jakoby się nazywała Swenteną; nastąpiło tu zapewne pomieszanie niniejszej Piastówny z córką Kazimierza Odnowiciela, Swatawą (Świętosława), żoną Wratysława II czeskiego Ul. lii.).

Daty zaślubin jej z Belą nie znamy dokładnie. Przyjmowana przez historyków węgierskich data 1033 r. ^lfi) jest,, jak się okaże poniżej, nieuzasadnioną. .Jako pewnik przyjąć należy, zgodnie zresztą z przyto-czonemi na wstępie średniowiecznemu kronikami węgierskiemi, że małżeństwo to przyszło do skutku w czasie, kiedy Bela przebywał na wygnaniu w Bolsce. Jednakowoż i data tego pobytu nie jest dokładnie znaną. Według Kron. wog.-pol.¹⁷) Bela wraz z braćmi schronił się do Polski w czasie, kiedy syn Dobronegi Bolesław (Szczodry) liczył lat 18, przebywał w Polsce przez lat 16, poczem wrócił do Węgier. Ponieważ Bolesław urodził się r. 1039    (TL 14.\ przeto ucieczka Beli    do Polski musiałaby była nastąpić    r. 1057, a powrót    do Węgier 1073 r., co    wszystko jest nieprawdziwem,    gdyż Bela powrócił z wygnania już    r. 1048. a umarł r.    1063¹⁸).

Chronologia Kron. wog.-pol. jest tedy zgoła nieprzydatną i polega na oczywistym błędzie, któremu podobnych

1

Mon Genu. SS. VI. 683. — 2) Mon. Pol. III. 672. — 8) Ibid. III. 281. — 4) IIi s t. Pol. I. 277. — 5) Str. 116. —

2

«) Mon. Poi. II. 796. — *) His t. Pol. I. 393. — 8) Florianus, Hist. Hung. font. dom. II. 82. — 9) Ibid. li. 152. —

3

19) Ibid. III. 58. — H) Schwandtner, Script. rer. Hung. I. 104. — 12) Hist. Pol. I. 238. 239. — 18) Fessler-Klein,

4

Gesch. Ung. I. 160.    164. 167; Roepell, Gescli. Pol. 189. 191.— 14) Reginae Hung. 64.— 13)    Goneal. Tabeli. I. nr. 94. 108. —

5

1<>) Katona, Ilist,.    erit. I. 410 i n. — 1<) Mon. Pol.    I. 511. — 18) Fessler-Klein, Gesch.    Ung. 1. 156. 163.