260787 INNA WERSJA4001

Wokół domu ogromny, trzydziestomorgo-wy, park, z alejami i altanami. Pięknie był zarysowany i twiorzył jakby podkowę.

We dworze stare pamiątki naszej kresowej kultury, zbierane i gromadzone przez szereg pokoleń.

Z wybuchem rewolucji cała gospodarka Słobody runęła, 6 stycznia 1918 -roku rozbestwione żołdactwo cofających się arrnji, wraz z chłopstwem, rozgromiło ido szczętu cały majątek.

Działo się to na oczach gospodarzy — bezsilnych wobec huraganu. Zmuszeni byli opuścić swe rodzinne kąty.

JARYSZÓW.

W głębokiej dolinie, nad Ladawą, w ziemi Podolskiej, mamy mi-e-steczko Jaryszów.

Leży w powiecie mohylowskim, przy -dużym trakcie z Uszycy do Mohylewa.

Wokół traktu widnieją jeszcze -dawne wały, okopy. Opodal kurhany i kopce samorodne na wzgórzach. Jedne kopce noszą ślady dawnych „Stróży", inne były mogiłami.

Pochodzą z czasów, gdy walka z tatarstwe-m wypełniała życie kraju. Tędy szlakiem wołoskim szedł pohaniec, portem szlak się mrowił od różnych uchodników i watach „swawolnych¹¹. Po- nabiegu- przychodziło wybieranie jassyru i pędzenie ku Ordzie.

Lecz ziemia w ow-ej połaci kraju rodziła dobrze, przeto- w przerwach między zabiegami, widzimy tu pracę i plony. Włości należą -do Czuryłów, potem mamy tu Mohyłów, Potockich, wreszcie ziemie- mad Ladawą przechodzą -do- Kossakowskich.

Jaryszowem włada kasztelan podolski Dominik Kossakowski. Funduje tu w 1773 roku kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia N. M. P. Filialna kaplica staje w Jurbo-wcach. Jednocześnie zbudowaną jest cerkiew.

Zaś w 1790 roku Walerian Dzieduszycki zakłada- w: Jaryszowie drukarnię. Wspomina o niej Dr. J. Roll-e -w rozprawie „Drukarnie n-a kresach multańskich¹¹. Potem drukarnia przeniesiona zostaje do Tulczyna.

Podobneż drukarnie były wówczas na Rusi w Kamieńcu, Barze, Sza-rogrodzie, Winnicy, Tulczy-nie, Kamilowie, Owruczu, Berdyczowie, Luharze, Żytomierzu, Międzyrzeczu, Ostrogu, Łucku, Włodzimierzu, Dąb-r-owicy, Dubn-ie, Krzemieńcu, Maehnówce, Mińkowcach, Po-rycku. W Palmowcach były kalwińskie i ewangelickie, w Kijówie niemieckie, w Czetwert-ni, Der-maniu — polsko-ruskie, w Poczajowie, Berdyczowie — starosłowiańskie.

34