FizykaII20701

201

wietrzą i jest mniejsza jtrzy niższej temperaturze jego; 2) że ona v,- każdem oddaleniu od źródła głosu jest jednakowa; zatem fale głosowe rozchodzą się w powietrzu ruchem jednostajnym; 3) że głos idzie z wiatrem prędzćj, niż naprzeciw wiatru, i w pierwszym przypadku chyżość przesyłania przez sumę, w drugim zaś przez różnicę obu cliyżości, wiatru i głosu wyraża się; nareszcie, 4) że ona w spokojneni, suchem powietrzu atmosferycznemu w temperaturze topniejącego lodu wynosi 1038 stóp pa-ryzldcli czyli 337 metrów.

Ponieważ atmosfera bardzo rzadko kiedy na wielkiej przestrzeni jest zupełnie spokojna, a wiatr zawsze powiększa lub pomniejsza chyżość fal głosowych o własną chyżość swoją, według tego, czy wieje w kierunku głosu, czy w kierunku jemu przeciwnym, więc dla osiągnienia dokładnych wymiarów powinno się w dwóch miejscach A i B strzelać równocześnie i na każdem uważać chwilę, w której po ujrzeniu blasku huk wystrzału z odległego działa słyszeć się daje. Zesumowawszy te dwa czasy spóźnienia, się głosu po blasku, mamy liczbę, której połowa daje średni czas f, od wpływu wiatru całkiem uwolniony-, w^rktó-

AB

rym fala głosowa przebiega drogę AB, a iloraz — chyżość jej

w spokojnem powietrzu. Z tą przezornością robiono w istocie nowe próby w roku 1822 koło Paryża między Monthlery i Yii-lejuif *). Na pierwszej stacyi obserwowali Humboldt, Gay Lus-sac i Bourard, na drugiej Arago, Mathieu i Prany. Na każdej wymieniano 12 strzałów, co 10 minut jeden, zacząwszy w Monthlery o 5 minut pierwej strzelać, niż w Villejuif. Wszystkie strzały pierwszej stacyi słyszano wyraźnie na drugiej; z 12 zaś strzałów drugiej słyszano tylko 7 na pierwszćj. Mimo to wypadki obserwacyi na obu stacyach były prawie jjednozgodne, gdyż rzeczone spóźuienie się głosu po świetle wynosiło w przecięciu 54 84 sekund w^r Villejuif, a 54-43 sekund w Monthlery. Przeciętna z tych dwóch liczb jest przeto 54-63. Odległość obu miejsc, według wymiarów Araga, jest równa długości 18022-27 metrów,

18622-27

zatem chyżość fal głosowych V= ■    — 340.8 metrów.

^J    54-63

) Anual. de chimie et de phys., T. LXX, p. 210, Pogg. Ann., T. V,.p. 471.

Fizyka, T. U.    2(j