FizykaII29701

291

kich zjawisk światła, ale z niektóremi nawet w zupełnej sprzeczności zostaje. Drugie zaś wyobrażenie tworzy podstawę undv-lucyjnĄj czyli wibracyjnej teoryi światła, którą postawili najprzód Kartezyusz i Hoocke, później Huygens 0 i Euler ^{1 2}) dalej rozwinęli, a po nich w nowszych czasach Joung, Airy, Malus_r Fresnel, Cauchy, Fraunhofer, Neumann i inni ³) do takiej doskonałości doprowadzili, jaką się po dziś dzień w naukach przy-rodnych tylko .jeszcze teorya grawitacyi odznacza. Według tej teoryi, która dopiero w naszych czasach odniosła zupełne zwy-cięztwo nad tamtą, znajdują się cząsteczki ciał świecących w nieskończenie prędkim ruchu drgającym, który udzielając się eterowi ⁴) (§ 53, księga I), t. j. nadzwyczaj subtelnemu płynowi, zapełniającemu całą niezmierzoną przestrzeń świata i znajdującemu się w porach wszystkich ciał ważkich, rozchodzi się w nim ² niezmierną chyżością na wszystkie strony i przez wywołane tym sposobem wibracye eteru w naszem oku, wprawieniem nerwów wzroku w odpowiednie ruchy, sprawia czucie światła. Kuch Przeto drgający tego eteru stanowi istotę światła i odbywa się podług praw, w Iszym oddziale księgi III wyłożonych. Atomy eteru dla swojej nadzwyczajnej subtelności przechodzą przez ^ua.jgęstsze nawet ciała z wielką łatwością i nie stawią znacz-nego oporu ruchom gęstszych, ciał niebieskich, jakiemi są planety, gdyż te od niepamiętnych wieków te same eliptyczne drogi.swoje około słońca ciągle w tym samym czasie obiegają, coby żadnym sposobem być nie mogło, gdyby w tym biegu napotykały w przestrzeni znaczną przeszkodę ruchu. U komet zaś, dla ich ogromnej objętości i nad wszelkie pojęcie nikłej gęstości, słabnięcie stycznej biegu może się już czuć dawać, bo wszystkie zjawiska światła naprowadzają myśl, iż podstawa jego nad wszelkie pojęcie subtelną być musi, a wiadomo też, że opór żywiołu, stawiony ciału, zostającemu w biegu, rośnie w miarę zmniejszania się różnicy pomiędzy gęstością ciała bieżącego i żywiołu,

1

b Nova tlieoria lucis et coloiuiii. Berlin 1746. Biiele an eine dcutsche

2

frinccssin 1792.    ²) Traite de la himiere. Leiden 1690.

3

) Ob. literaturę tego przedmiotn w Tomie dodatkowym.

4

’) Ob. Tom dodatkowy, tudzież Encyklop. powsz. artykuł: Eter.