FizykaII54501

541

ł

woskrętnemi. Prócz kwarcu znano do niedawna ¹) tylko jeden jeszcze kryształ zjawiska polaryzacyi obrotowćj przedstawiający, a tym jest chloran sodu, który krystalizuje się w kształtach ró-wnoosiowego układu krystalograficznego, będących zestawieniami sześcianu z tetraedrem. Marbach znalazł, iż własność polaryzacyi kolistśj w kryształach chloranu sodu nie jest, podobnie jak w kwarcu, do głownćj osi kryształu przywiązana, lecz okazuje się jednakowo we wszystkich kierunkach, jakkolwiek bądź do tej osi nachylonych, czyniąc te kryształy prawoskrętnemi.

Jeżeli promienie światła polaryzowanego idą przez blaszkę kwarcową, wyciętą prostopadle do osi, nie w kierunku op-tycznćj osi, lecz w różnych ukośnych kierunkach, jak się to dzieje np. w szczypczykach turmalinowych, przed samem okiem trzymanych, wówczas przy skrzyżowanem położeniu turmali-uów okazuje się w nićj piękny układ pierścieni (fig. 3 na tablicy IX), podobny do układu w innych jednoosiowych kryształach, jednak z tą różnicą, iż zamiast czarnego krzyża w środku figury widać tylko ślady jego na dalszych pierścieniach, podczas gdy cały jćj środek kolisty odpowiednio do grubości tafel-ki jest zabarwiony na ten sam kolor, który tafelka kwarcu między skrzyżowanemi źwierciadłami przyrządu polaryzacyjnego Posiada, gdyż wtenczas widać tylko środkową część rzeczonćj figury. Dwie takie tafelki, prawo i lewoskrętna zupełnie równćj grubości, położone jedna na drugiśj między skrzyżowanemi tur-rualinami, okazują razem osobliwszy układ pierścieni (fig. 4 tabl. IX), złożony z kawałków pierścieni z czterema liniami śrubowemi, wychodzącemi ze wspólnego środka tych pierścieni ¹ gubiącemi się w ramionach pozostałości czarnego krzyża. Limę te, wijące się rozmaicie, według tego, czy pierwej światło Przez blaszkę lewo- czy prawoskrętną idzie, nazwano śrubowemi krzywicami Airego ²). Figura nasza wystawia je w tym wypadku, gdy promienie najprzód na tafelkę lewoskrętną padają. Jeżeli na tafelkę, wyciętą prostopadle do osi kryształu, która le-żąc między dwoma skrzyżowanemi polary zatorami okazuje pierścienie we fig. 1 na tabl. VII prze dstawione, blaszkę miki kolisto polaryzującćj tak położymy, abypłaszczyzna jćj optycznych

1

Airy w 1'ogg. Annal. T. XXIII, tudzież w tomie dodatkowym.

2

) Czynią to samo też kryształy cinohrn i siarkami strychniny.