FizykaII77801

772

temperatury w miejscu tn, jeśli strumień dodatni idzie od A^r przez rn do W', a zniżenie onej, gdy ten strumień ma kierunek przeciwny. Wziąwszy na taki krzyż większe sztaby z antymonu i bismutu, można za pomocą stosu woltaicznego zamienić wodę w lód wskutek zimna, sprawionego w miejscu"///, przez strumień elektryczny, jak to najprzód Lenz wykazał, który w tem miejscu zlutowania obu sztab zrobił w metalu górnym dziurę, do której nalał wody, i przykrywszy ramiona krzyża śniegiem topniejącym, puścił strumień prostego stosu woltaicznego od W do APo pięciu minutach woda w miejscu m zamarzła, a termometr, którego gałeczka tkwiła w onej wodzie, okazywał — 3-5° C-

Dla podniesienia mocy strumieni termoelektrycznych robią dziś stosy tego rodzaju z platyny i żelaza, lub według Poggeu-dorffa z nowego srebra i żelaza, aby można było różnicę temperatury w kolumnie, zbudowanej z tych dwóch ostatnich metalów, uczynić bardzo znaczną, sprowadzając jedno jej stronę dc temperatury marznięcia żywego srebra, a drugą do białego żarzenia. Lecz o tem, równie jak i o innych szczegółach, dotyczących tego źródła elektryczności, w tomie dodatkowym.

§ 118. Wzajemne działanie na siebie strumieni elektrycznych. (Electrodynarnika). Odkrycie Ersteda, zrobione wr. 1820, dało Amperowi, zapatrującemu się na nie z ogólniejszego stanowiska, powód do badania, czy strumień elektryczny, krążący drucie łącznikowym, działa na podobny strumień drugi, czy nie. Takowe działanie nie zdawało się z razu być konieczne® albowiem miękkie żelazo działa na igłę magnesową, a przecież dwa kawałki miękkiego żelaza w naturalnym -swym stanie nie okazują żadnego działania na siebie. Jedynie doświadczenie mogło rozstrzygnąć powyższe zagadnienie. Ampere zrobił we wrześniu 1820 r. takie doświadczenie i wykazawszy naocznie wzajemne działania dwóch drutów woitaicznych na siebie położył fundamenta do elektrodynamiki, t,. j. nauki o prawach ruchu drittńw. przez które przechodzą strumienie elektryczne Wykład teoryi Ampera ¹) do tomu dodatkowego odesłać zniewolony,

1

Ampere, Mćmoire sur la tlieorie niathein. des phenomenes elcctrodyna-iiiiqnes.... communiq. a 1’Academie royale des Sciences 1S20, 1S22,1823,1S2W