FizykaII97301

967

Lecz według piawa S. Carnota ^{1 2}) przemiana ciepła w pracę mechaniczną odbywa się tylko wtedy i o tyle, o ile jeszcze zachodzą różnice w temperaturze ciał odpowiednich, tj. jeżeli ciepło z więcej ogrzanego ciała przenosi się na ciało zimniejsze; gdzie zaś takowych różnic już nie ma, tam też przemiana ciepła w pracę ustaje. Przy każdem zwiększeniu objętości ciała w skutek ciepła, bywa przez nie.pewna mechaniczna praca załatwiona, którą wystawia iloczyn z wielkości tej zmiany i wielkości zewnętrznego eiśnienia, działającego na jego powierzchnią, liczbami wyrażonych, gdyż parcie atmosfery ziem-sk,ej jest zawsze czynnem na wszystkie ciała, znajdujące się na niej; załatwienie zaś tej pracy zawsze pociąga za sobą odpowiednie zużycie ciepła. Gazy rozciągając się okazują niższą temperaturę, niż miały przedtem w stanie swej większej gęstości, jeśli przy tej zmianie swej objętości pokonują jakąś zewnętrzną przeszkoaę, choćby tylko wspomnione ciśnienie atmosferyczne. Skoro zaś płyną w miejsce zupełnie próżne, przyczem ich objętość powiększa się bez pokonania takowej przeszkody a więc bez załatwiania jakiejś mechanicznej pracy, zachowują niezmiennie początkową temperaturę swoją. Joule **) wypuszczał powietrze, zgęszczone do 21 atmosfer ciśnienia w miedzianćm naczyniu 134 cali sześć, objętości, do drugiego próżnego naczynia równej objętości, umieściwszy obydwa w ka-lorymetrze wodnym i nie uważał żadnej zmiany w temperaturze po przywróceniu równowagi powietrza wewnątrz tych naczyń.

Jeżeli w naczyniu walcowem, opatrzonem z jednej strony w tłok, szczelnie przystający, podniesie się temperaturę powietrza do pewnego stopnia, uważamy, iż on z niego się wysuwa a przy tem wewnętrzna temperatura trochę obniża, zatem ilość, ciepła tamże pomniejsza się. Lecz posunięcie tłona naprzód jest pracą, Która pociąga zh sobą zniknięcie pewnej ilości ciepła. To zużyte ciepło stoi w prostym stosunku z wykonaną pracą, którą Klausiusz pracą zewnętrzną nazwał. Także Hirn, robiąc spostrzeżenia nad parą wodną, która powstaw

1

*) Obacz tom dodatkowy.

2

0 Joule Philosoph. Magazin Vol. XXVI May 1845; Krunig Journal T. III.