Magazyn6
0001

CŁA

692

W przypadku towarów, łatwych do przemycenia przez granicę (np. korzenie), należałoby pamiętać, że zbyt wysokie cła dają rezultat ujemny nietylko dlatego, że tłumią konsumcję, lecz także dlatego, że stwarzają wysoką premję dla procederu przemytniczego.

Na sprawę poziomu ceł fiskalnych mogą również wpływać takie okoliczności, jak sprawa zastępowalności danego artykułu kolonjalnego przez produkt krajowy (np. ryżu przez kaszę i t. p.), albo sprawa równoległości spożycia danego artykułu kolonjalnego z produktem krajowym (np. kakao, czekolada i cukier). Jak łatwo dojść do wniosku, każda z przytoczonych wyżej okoliczności może działać w innym kierunku (sprawa zastępowalności — w kierunku podwyżki, a sprawa równoległego spożycia — w kierunku zniżki cła fiskalnego).

Cłami gospodarczemi w szerszeni ujęciu można nazwać wszelkie cła, które, w przeciwstawieniu do fiskalnych, mają na celu spełnienie określonych zadań polityczno-handlowych; w węższem zaś ujęciu będą to cła, mające na celu poparcie rozwoju wytwórczości krajowej — czyli cła protekcjonistyczne (protekcyjne).

Cła gospodarcze, choćby w węższem ujęciu (jako protekcjonistyczne), stanowią w taryfach celnych państw nowożytnych przeważający rodzaj ceł; wpływy Skarbu z ceł gospodarczych w szeregu państw bywają wieksze. niż wpływy z ceł fiskalnych. Przypisać to należy powszechności tych ceł, t. j. zastosowaniu do wszelkiego rodzaju towarów, których produkcję zapoczątkowano lub zamierza się zapoczątkować w kraju. Współczesny protekcjonizm celny jest pełny i solidarny w znaczeniu objęcia cłami protekcyjnemi możliwie wszystkich gałęzi wytwórczości przemysłowej i rolniczej, w celu maksymalnego uniezależnienia się pod względem gospodarczym od zagranicy oraz możliwie pełnego zatrudnienia własnych obywateli.

Rozwój i natężenie tego rodzaju pełnego protekcjonizmu należy przypisać w pewnym, prawdopodobnie niemałym, stopniu, kryzysowi ekonomicznemu, jaki przeżywa większość państw od 1929/30 r. począwszy oraz naruszeniu przez wojnę światową równo-wagi gospodarczej pomiędzy państwami i kontynentami. Kryzys ekonomiczny, spadek zatrudnienia, ograniczenia imigracyjne, ograniczenia ruchu kapitałów, spadek walut, ograniczenia obrotu dewizami i zawieszenie płatności zagranicznych przez niektóre państwa z jednej strony, a z drugiej powstanie w szeregu krajów nowych sił produkcyjnych (nowych gałęzi i upraw) w czasie wojny światowej podnieciły dążenia autarkiczne i rozwój protekcjonizmu celnego.

Cła gospodarcze, z których wpływy (razem z cłami fiskalnemi) figurują w dochodach budżetowych państwa, posiadają także funkcję skarbową, ale funkcja ta, w tym przypadku, znajduje się w opozycji do funkcji gospodarczej, protekcjonistycznej: w interesie dochodów celnych leży zwiększenie przywozu, gdy w interesie chronionej produkcji krajowej — zmniejszenie przywozu. Cła mogą spełniać dobrze rolę ściśle skarbową wtedy, gdy będą spełniały źle rolę protekcjonistyczną — i odwrotnie. Co-prawda, zwłaszcza w czasach kryzysu gospodarczego i walutowego, powyższa aniy-nomja dwóch funkcyj ceł gospodarczych zostaje osłabiona przez fakt, że z jednej strony Skarb nie może być obojętny na nadmierny wzrost przywozu, a z drugiej strony produkcja krajowa, z uwagi na rozrachunki clearingowe i kontyngentowe z zagranicą, poczyna raczej liczyć na istnienie odpowiedniego importu.

Cła gospodarcze mają jeszcze jedną wadę z punktu widzenia zasad polityki podatkowej : oto konsumenci krajowi płacą podwyższone skutkiem cła ceny od całości zakupionego towaru, niezależnie od tego, czy jest pochodzenia zagranicznego, czy krajowego, podczas gdy Skarb pobiera opłatę celną tylko od towarów zagranicznych. Ściągnięcie przez Skarb podatku w postaci cła od towaru przywożonego z zagranicy umożliwia p >bi anie na władny użytek przez sprzedawców t warów krajowych podatku w formie podwyższonej ceny. Taki efekt jest właśnie celem ceł protekcjonistycznych, gdzie 'hodzi o umożliwienie produkowania towarów w kraju nawet gdy drożej kalkulują się od towarów zagranicznych. Ale spowodowanie takiego efektu jest w zupełności nieusprawiedliwione wtedy, gdy państwo nakłada, lub podwyższa z powodów fiskalnych cła na towary, które są i mogą być wytwarzane w kraju bez ochrony celnej, lub przy cłach niższych.

Jeżeli ze względów skarbowych nakłada się cła na towary produkowane w kraju lub się je podwyższa ponad potrzebę, podykto-