Magazyn6
6601

858

DEPOZYT

paczki, zalakowane koperty, zawierające pewne przedmioty czy dokumenty depozytariuszowi nie deklarowane. Księguje się i kontuje wówczas tylko ilość sztuk według nazwy opakowania. Przy depozytach zamkniętych bank przyjmujący na przechowanie z reguły nie godzi się na przyjęcie do wiadomości wartości depozytu, a to celem uniknięcia odpowiedzialności za rzeczy, których nie widział. Wogóle depozyty zamknięte zdarzają się w instytucjach finansowych rzadko.

Najobszerniejszy dział depozytowy — to depozyty papierów wartościowych. Stosunek deponenta do depozytarjusza banku i odwrotnie, ich wzajemne prawa i obowiązki ujęte są zwykle w specjalnych przepisach depozytowych, obowiązujących w obrocie z danym bankiem, które to przepisy klient przy składaniu papierów na przechowanie czyste, czy też na przechowanie połączone z zastawem, podpisuje, obowiązując się do nich ściśle stosować. Dla swych stałych klientów w działach kredytowych bank włącza przepisy depozytowe do umowy ogólnej. Jednym z charakterystycznych punktów tej umowy jest zwykle przyznanie bankowi prawa zastawu dla jego pretensji obecnych i przyszłych na wszystkich papierach deponenta to zarówno znajdujących się w depozycie w chwili podpisania umowy jak i w przyszłości znajdować się tam mogących.

Z prowadzeniem operacyj depozytowych połączony jest zwykle, oprócz samych czynności przechowawczych, szereg innych dodatkowych czynności, związanych z administrowaniem przyjętych do depozytu papierów. Są niemi jako najważniejsze: wykonywanie prawa dokupu, odnawianie arku-szów kuponowych, kontrola losowań i zgła ■ szanie akcyj na walne zgromadzenia. Od umowy z deponentem zależy, które z tych czynności obowiązany jest przechowawca wykonywać samodzielnie i automatycznie, a które dopiero po otrzymaniu odpowiedniego polecenia od deponenta.

Przedsiębiorstwo, uprawiające operacje depozytowe, prowadzić winno skrupulatnie jak najdokładniejszą i szczegółową księgowość depozytową, której najważniejsze księgi są: księga deponentów, księga depo zytów, księga rachunków depozytowych no-stro u korespondentów, ewentualnie memo-rjał depozytowy, księga numerów, ponadto zaś osobna księga dla papierów własnych.

N iezależnie od powyższych, w związku z administrowaniem zdeponowanych papierów, prowadzone być muszą różne inne księgi i zestawienia.

Do przechowywania papierów wartościowych tak obcych jak i własnych oraz innych wartości i dokumentów służą specjalne pomieszczenia, urządzone odpowiednio z wielkim nieraz nakładem kosztów, dające bezpieczeństwo przed ogniem i włamaniem; są to skarbce betonowe i opancerzone, mieszczące w swych murach szereg odpowiednich szaf żelaznych oraz urządzeń pomocniczych i alarmowych.

Specjalną formą usług, zaliczonych w bankowości do operacyj depozytowych, jest wynajmowanie schowków (safesów) t. j. określonej wielkości pomieszczeń do przechowywania wartości pod zamknięciem klienta w urządzeniach skarbcowych banku.

2. Depozyt sądowy. D. sądowy jest to niezmiernie ważna w rozwikływaniu zobowiązań instytucja zastępcza zapłaty, względnie wykonania innego świadczenia, przez dłużnika na rzecz wierzyciela. Ma ona zastosowanie w tych wypadkach, w których bezpośrednie świadczenie dłużnika na rzecz wierzyciela z tych czy innych powodów okazuje się niemożliwe, pomimo że dłużnik chce wykonać świadczenie i jest w posiadaniu przeznaczonego na ten cel przedmiotu świadczenia.

Przez złożenie w^r takich wypadkach we właściwym sądzie przedmiotu świadczenia dłużnik uzyskuje zwolnienie od ciążącego na nim zobowiązania. Tak np. jeżeli wierzyciel dopuścił się zwłoki w przyjęciu świadczenia, dłużnik ma prawo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego, o dokonaniu czego obowiązany jest zawiadomić wierzyciela. Artykuł 236 Kodeksu Zobowiązań głosi, że ważne złożenie do de pozytu sądowego zwalnia dłużnika z zobowiązania oraz wkłada na wierzyciela obowiązek zwrotu dłużnikowi wyłożonych kosztów.

Depozyt sądowy może być użyty przez dłużnika i w tych wypadkach, gdy dłużnik nie wie, kto jest wierzycielem lub jakie jest miejsce zamieszkania wierzyciela, gdy wierzyciel został ograniczony w zdolności do działań prawnych lub jej pozbawiony, a nie ma przedstawiciela, uprawnionego do przyjęcia świadczenia, ponadto gdy wierzytelność jest sporna między kilku osobami lub gdy zachodzą inne ważne powody (art. 237