Magazyn6
1001

902

DOCHÓD

nych zawodów i t. d. Ponieważ w praktyce postulat takiej zupełności statystyki produkcji nigdzie dotychczas nie jest zrealizowany, szacunek d. s. metodą produkcyjną niezawsze da się przeprowadzić konsekwentnie, trzeba się częściowo opierać na innych metodach lub też szacować produkcję niektórych działów gospodarstwa społecznego w sposób o wiele luźniejszy niż innych, np. sumę nadwyżek w handlu na zasadzie obrotów i ankietowo zbadanego przeciętnego odsetka nadwyżki. Nadto istnieje jeszcze jedna trudność: suma produkcji netto powinna obejmować przyrost wartości na wszystkich etapach wytwarzania, a więc także i na takich, które w statystyce produkcji nie bywają oddzielnie uwzględniane, np. w produkcji części maszyn montowanych potem w tym samym zakładzie wytwórczym. Przyrost zapasów takich części na przestrzeni okresu badanego jest oczywiście składnikiem produkcji netto, ze względu jednak na brak odpowiednich danych musimy najczęściej składniki takie pomijać, robiąc sztuczne założenie, iż produkcja odbywa się równomiernie i niema falowania zapasów dóbr ni< gotowych. Niektóre znowu produkty, mianowicie w części lub w całości nieprzechodzące przez rynek, nastręczają specjalne trudności przy ustalaniu ich wartości pieniężnej, chociażby nawet rozmiary ich były ilościowo znane. Wchodzą tu w grę przedewszystkiem produkty własnego gospodarstwa, spożywane przez rolników, dalej równowartość komornego w zamieszkiwanych przez właścicieli domach i t. d. Zasadnicze nawet wątpliwości budzi kwest ja użytkowania trwałych dóbr konsumcyjnych oraz usług, świadczonych na rzecz samego siebie lub współżyjących członków rodziny. Co się tyczy szacowania wartości dóbr nieprzechodzących przez rynek, należy je liczyć po takiej cenie, po jakiej ich konsument i producent zarazem mógłby wymienić na inne dobra, nie zaś po takiej, po jakiej nabywa je inny jakiś konsument, który nie jest producentem. W ten sposób zajmujemy odmienne stanowisko, niż Kalecki i Lan-dau w swoim szacunku d. s. Polski. Przy zastosowaniu podobnej oceny do usług na rzecz samego siebie, wartość ich okaże się zapewne na tyle nieznaczną, że opłaci się je uwzględniać tylko przy skądinąd już dokładnych obliczeniach. Istotnie, w niektórych szacunkach d. s. (Gini) pozycja ta bywa brana pod uwagę. Co się tyczy wreszcie wartości użytkowania trwałych dóbr konsumcyjnych (np. aparatów radjowych), to teoretycznie stoją one oczywscie na tej samej płaszczyźnie, co i domy, i dlatego wartość ta powinna być do szacunku d. s. włączana. Po uwzględnieniu amortyzacji wartość ta redukuje się do oprocentowania ulokowanych w tych dobrach sum; oprocentowanie to wlicza do d. s. w swoim szacunku np. King.

Ustalenie wysokości amortyzacji rzadko da się dokonać bez przyjęcia pewnych dowolnych założeń. W praktyce najczęściej stosuje się pewien okrągły mnożnik, np. 0,1 do oznaczonej w drodze osobnego szacunku wartości urządzeń produkcyjnych. Trzeba jednak mieć na uwadze, że okres amortyzacji może się różnić wielce dla różnego rodzaju instalacyj, nadto oprócz zniszczenia skutkiem zużycia zachodzi „starzenie się“ maszyn, jako przestarzałych technicznie. Jeszcze trudniej oczywiście ustalić wartość wyczerpanych bogactw naturalnych, dlatego też w szacunkach d. s. pozycja ta jest zwykle pomijana. To samo można powiedzieć o pozycji analogicznej do niej, choć o przeciwnym znaku, mianowicie o zwiększeniu wartości np. gospodarstw rolnych, wynikającem z dokładniejszej uprawy roli. Amortyzację kapitału sensu stricto uwzględnia się jednak powszechnie; rezygnując z odliczenia jej, Kalecki i Landau określili swój szacunek d. s. Polski jako dochód brutto.

Co do o b r o t ów zagranicznych wreszcie, to tu jest się zależnym od statystyki lub szacowania poszczególnych pozy-cyj bilansu płatniczego.

Pozycje dodatnie (milj. dolarów):

Udział rolników w wartości ubitych zwierząt rzeźnych ...........1381

Spożycie produktów mlecznych przez rolników ...............298

Sprzedaż produktów mlecznych    ....    474

Sprzedaż i spożycie drobiu.......193

Sprzedaż i spożycie jaj........292

Sprzedaż wełny i włosia........ 66

Sprzedaż wosku i miodu ....... 6

Sprzedaż koni do miast........ 3¹

Wartość zbiorów produktów    roślinnych    .    5506

Przyrost wartości ziemi dzięki poczynionym

meljoracjom............ 25

Razem .... 8272