Magazyn6701

43

EKSPEDYCYJNA UMOWA

ności może ekspedytor zobowiązać się do odpowiedzialności wzmożonej (delcredere ekspedytora, analogiczne z art. 59¹ o komisie) za osoby, o których mowa w art. 602.

W przypadku istnienia tego rodzaju „del-credere" może nawet wymówić ekspedytor wyższą prowizję, czego nie może domagać się w zwykłych warunkach art. 602 (N a-mitkiewicz: op. c. art. 602 uw. 3; D z i u r z y ń s k i: op. c. art. 602 uw. 3).

W związku z wyżej już powiedzianem zwrócić jedynie należy uwagę, iż odpowiedzialność ekspedytora za swego ekspedytora zastępczego odpowiadać będzie w swej istocie odpowiedzialności z art. 601, nie zaś art. 602, który odnosi się tylko do odpowiedzialności za ekspedytora dalszego.

W razie roszczenia odszkodowawczego z art. 602 ciężar dowodu szkody leży na nadawcy rzeczy, natomiast ekspedytor musi sądowi przedstawić dowód, iż w działaniu jego nie zachodziła „culpa in eligendo“ (W. S. H. R. 19, 24).

Wobec ścisłego i limitatywnego wyliczenia art. 610, uznać należy, iż odpowiedzialność ekspedytora w trybie art. 60 r i 602 przedawniać się będzie nie w okresie jednego roku, lecz z upływem lat dwudziestu (art. 281 K. Z.), przyczem słusznie podnosi prof. A 11 e r h a n d (op. c. art. 610 uw. 4), iż przedawnienie najdłuższe będzie miało zastosowanie nawet wówczas, gdyby chodziło o roszczenie z tytułu uprawnienia szkody, bo krótszy termin trzechletni odnosi się tylko do roszczenia o naprawienie szkody, wyrządzonej czynem niedozwolonym, a nie powstałej z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy (art. 283 § 1 K. Z.).

Roszczenia z powodu całkowitej utraty, ubytku, uszkodzenia, lub spóźnionej dostawy przesyłki, wysunięte przez ekspedytora przeciwko przewoźnikom, przedsiębiorcom przewozu morskiego i dalszym ekspedytorom, którymi się on posługuje przy przesłaniu rzeczy, oraz tych osób między sobą, przedawniają się z upływem trzech miesięcy od dnia, kiedy zobowiązany zapłacił odszkodowanie lub gdy mu doręczono pozew (art. 611). Przepisów natomiast powyższych o skróconym terminie przedawnienia nie stosuje się do tego, kto wyrządził szkodę w złym zamiarze (art. 612).

Odszkodowanie, do którego wysokości obowiązany jest z tytułu swej odpowiedzialności ekspedytor, nie może przewyższać zwykłej wartości rzeczy, chyba że szkoda wynikła ze złego zamiaru lub rażącego niedbalstwa (art. 606 § 1). Przez przepis ten ustanowiona została górna granica odszkodowania, choćby w przypadku szkoda przenosiła wartość rzeczy. Umowa stron może jednak przepis ten modyfikować w tym sensie, iż warunek umowy może przewidywać wyższą lub niższą granicę, względnie odszkodowanie ryczałtowe w przypadku zaistnienia szkody, spowodowanej niedbalstwem (Allerhand: op. c. art. 606 uw. 1, Dziurzyński: op. c. art. 606 uw. 5), w żadnym jednak z przypadków nie mogą się ostać powyższe klauzule, o ile szkoda zaistniała na skutek rozmyślnego działania ekspedytora i jego złego zamiaru (art. 240 § i K. Z.). Jako zwykłą wartość rzeczy rozumieć można jedynie jej wartość objektywną, bez względu na okoliczności uboczne oraz momenty subjektywne, mające wpływ na ocenę wartości rzeczy dla jej właściciela. Doktryna polska (Allerhand: op. c. art. 606 uw. 2 i 3; Dziurzyński: op. c. art. 606 uw. 3; Namit-k i e w i c z : op. c. art. 606 uw. 2) w sposób jednolity wypowiada się, iż przez pojęcie powyższe rozumieć należy rzeczywistą wartość sprzedażną, jaką rzecz tego rodzaju posiada w miejscu i czasie, gdzie została przyjęta przez ekspedytora, a jeżeli rzecz posiada cenę targ >wą lub giełdową — cenę przeciętną, jaką się notuje, względnie rozstrzyga taryfa urzędowa. Jednakże limit powyższy może być przekroczony i wolno domagać się odszkodowania w pełnej i rzeczywistej wysokości, o ile spowodowane jest ono złym zamiarem lub rażącem niedbalstwem (art. 606 § 1 in fine), dowód których winien przeprowadzić nadawca (art. 157, 160 K. Z.).

Odchyleniem od wyżej podanych przepisów jest norma art. 606 § 2, stwierdzająca, iż za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych odpowiada ekspedytor jedynie wtedy, gdy właściwość przesyłki była podana przy zawarciu umowy. Nadawca bowiem przy zawarciu umowy ekspedycyjnej, o ile przedmiotem tej umowy są rzeczy specjalnie cenne, winien ekspedytorowi zadeklarować ich wartość pod rygorem utraty prawa, w art. 606 § 2 przewidzianego; podobnież uprawnienie swoje traci on, gdy o wartości cennych przedmiotów doniósł ekspedytorowi już po