Magazyn67401

270

KOMUNIKACJA

munikacyj międzynarodowych, innemi stówy: regulujących stosunki między państwami ze względu na zorganizowane między niemi komunikacje. Należy ono do międzynarodowego prawa publicznego, nawet wtedy, gdy reguluje stosunki prawa prywatnego, właśnie o ile je reguluje w sposób międzynarodowy. Komunikacje międzynarodowe podlegają przedewszystkiem normom ogólnym prawa narodów; w ramach tych norm wytwarzają się normy szczegółowe, rządzące specjalnie komunikacjami międzynarodowe-mi — jest to k. p. m.

K. p. m. dzieli się na liczne gałęzie według tego, jaki rodzaj komunikacyj normuje. Obejmuje ono przedewszystkiem prawo międzynarodowe morskie, dalej rzeczne, lotnicze, które są omawiane osobno i dlatego muszą być tu pominięte. Dalej idą działy, które będą tu kolejno przedstawione: międzynarodowe prawo drogowe, samochodowe, kolejowe, pocztowe, telegraficzne i telefoniczne, radjotelegraficzne; osobny dział stanowi prawo komunikacyj granicznych i turystycznych oraz tranzytowych.

2. Podstawa prawna komunikacyj międzynarodowych. O ile komunikacje nie wychodzą poza obręb jednego państwa, nazywamy je krajowemi, wewnętrznemi; jeżeli interesują terytorjalnie, dwa lub więcej państw, nazywamy je międzynarodowemu Ściśle mówiąc, międzynarodowym jest tylko ruch komunikacyjny; nie są międzynarodowe ani drogi, ani środki lokomocji, ani personel komunikacyjny, choć są przystosowane do ruchu międzynarodowego. Komunikacje międzynarodowe obejmują, jak widzieliśmy, te-rytorja przynajmniej dwu państw. Nawet komunikacje morskie, które korzystają z otwartego morza, a więc obszaru nie podlegającego niczyjemu zwierzchnictwu terytorjalne-mu, wtedy dopiero mogą być uznane za międzynarodowe, gdy zaczynają się na teryto-rjum jednego, a kończą na terytorjum drugiego państwa. Zagadnienie podstawy prawnej komunikacyj międzynarodowych sprowadza się więc do pytania, jakiem prawem, z jakiego tytułu obywatele jednego państwa oraz należące do nich rzeczy i środki lokomocji (pojazdy, wagony, statki i t. p.) wreszcie przesyłane przez nich wiadomości — mogą korzystać z terytorjum drugiego państwa, z jego dróg i środków lokomocji. Na to pytanie odpowiadano rozmaicie: próbowano oprzeć to prawo na zasadach prawa rzymskiego, które przynajmniej w wodzie i w powietrzu widziało wspólne dobro wszystkich ludzi; nie zdawano sobie sprawy, że chodzi tu o zupełnie różne zagadnienia. Inni opierali je na prawie natural-nem (pozostałość dawnej wspólności ziemi; teorja nieszkodliwego korzystania albo przejścia: ius usus, passagii innoxii; wspól-zwierzchnictwo: condominium; służebność prawa naturalnego), choć rzeczywistość wskazywała, że to rzekome prawo naturalne ustępuje przed innem prawem, które również trzeba było uznać za naturalne, a niewątpliwie idące przed tamtem: prawem suwerenności terytorjalnej (zwierzchnictwa). Niektórzy opierali komunikacje międzynarodowe na rzekomem prawie zasadniczem państw do utrzymywania wzajemnych stosunków (droit de communication), biorąc niewątpliwy, dla prawa międzynarodowego, podstawowy fakt istnienia stosunków między państwami, wzajemnej zależności państw, za jakieś nieistniejące prawo i to zasadnicze.

W rzeczywistości prawo komunikacyj międzynarodowych opiera się na zgodzie państw terytorjalnie zainteresowanych, wyrażającej się bądź w normach prawa zwyczajowego (zupełnie wyjątkowo), bądź w umowach ogólnych albo (najczęściej) w umowach, zawieranych inter se przez państwa bezpośrednio zainteresowane, liniowy te dotyczą albo dopuszczenia przez państwo na swem terytorjum ruchu komunikacyjnego innego państwa (przyczem podróżni i ich bagaże, towary, przesyłki pocz towe i wiadomości korzystają ze środków lokomocji i dróg państwa, w którem się ruch odbywa) albo dopuszczenia obcych środków komunikacyj na drogi państwa zobowiązanego (wozy, samochody, wagony, wyjątkowo i w minimalnym zakresie parowozy, okręty, statki rzeczne i powietrzne); albo wreszcie utrzymania, ulepszania i budowy dróg przez państwo zobowiązane na użytek komunikacyj państwa uprawnionego. Z temi zagadnieniami merytorycznemi k. p. m. wiążą się zagadnienia organizacji międzynarodowej w dziedzinie komunikacyj, rozstrzygania sporów między państwami, wynikłych na tle stosunków komunikacyjnych, wreszcie komunikacyj międzynarodowych w czasie wojny. Nie należą natomiast do k. p. m. zagadnienia, które niewątpliwie mają duże znaczenie dla komunikacyj międzynarodowych, muszą jednak być zaliczone do zupełnie innych kategoryj, jak policja