Magazyn6301

47

NIEMCY

rozmaitość budowy geologicznej podłoża, której wynikiem jest bogactwo form i kształtów rzeźby terenu, powodujących różnorodność krajobrazu, silnie jeszcze spotęgowaną po przyłączeniu Austrji i krajów Sudeckich.

3.    Klimat. Klimat Rzeszy jest w ogólnych zarysach dość jednostajny, ale miejscami wykazuje lokalne zróżniczkowanie w związku z nagłą zmianą wysokości terenu. Ponadto daje się zauważyć wpływ oceanizmu, występujący na zachodzie w przeciwstawieniu do kontynentalizmu, znamionującego połacie wschodnie. Lato jest naogół bardziej jednostajne niż zima, z wyjątkiem wysokich szczytów, na których ponadto opad jest znacznie silniejszy. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń, w którym temperatura przeciętna waha się od + o,i° C. do 5,1° C. w dolinach Alp, ale na szczytach Zugspitze (2 960 m) osiąga — 1 x° C., a na Sonnblick (3105 m) — i3°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, podczas którego przeciętne temperatury wahają się od 15,2® C. do ^T9.3°C. Na Zugspitze + 1,9° C.; na Sonnblick + 0,9° C. Przeciętna roczna wynosi od 5,7° C. do 9,9° C., ale na Zugspitze — 5,0° C., a na Sonnblick — 6,4° C. Wysokie szczyty górskie są jednak tylko wyjątkami lokalnemi. Powyższe dane oparte są na przeciętnych dla lat 1851 do 1930. Naogół Niemcy mają klimat znacznie łagodniejszy na zachodzie, niż na wschodzie. Różnica występuje najwyraźniej w dolinie Renu. Ilość opadów wynosi przeciętnie około 650 mm, przyczem najniższy opad (503 mm) obserwowano w dolinach rzecznych Niemiec środkowych (Magdeburg), najwyższy zaś nad jeziorem Bodeńskiem (Friedrichshafen: 937 mm) i nad Dunajem (Linz: 974 mm), pomijając szczyty alpejskie, gdzie opad jest znacznie wyższy. (Zugspitze: 1458 mm; Sonnblick: 1 466 mm).

4.    Hydrografia. Cała nizina Rzeszy i Niemcy środkowe odprowadzają swe wody ku północy i należą do dwóch zlewisk: morza Północnego i Bałtyku. W pierwszym z nich płynie największa i gospodarczo najważniejsza rzeka Niemiec — Ren (Rhein), której cała długość wynosi 1320 km, z czego w granicach Rzeszy 698 km. Część dorzecza przypadającego na Niemcy obejmuje iii 600 km*. Przez dopływ swój Men (Main) Ren połączony jest kanałem z Dunajem. Ujście Renu leży w Holandji, co dla Niemiec jest wysoce niewygodne. Z żeglugi po Renie korzystają Francja (Strassburg) i Szwajcarja (Bazylea). Do tegoż zlewiska należy Wezera (Weser — 480 km i 45 500 km³) przy której ujściu leży port Brema, oraz Łaba (Elbę — w Niemczech: 761 km i 98 265 km¹), której bieg górny leży w Czechach. Przy ujściu jej położony jest największy port Niemiec — Hamburg.

Do zlewiska Bałtyku należą: Odra (Oder — 829 km i 65 580 km³) z portem Szczecin (Stettin) i Pregoła (Pregel — 125 km i 14 830 km³) z portem Królewiec (Kónigs-berg).

Ponadto Prusy Wschodnie graniczą z ramieniem Wisły — Nogat i obejmują dolny bieg Niemna (Memel).

Niemcy południowe, wraz z Austrją, należą do zlewiska morza Czarnego przez Dunaj (Donau: w Niemczech — 992 km i 101450 km³), którego główny dopływ w Niemczech — Inn płynie przez Tyrol. Rzeki niemieckie są starannie uregulowane i nadają się do żeglugi na znacznych przestrzeniach. Są one ponadto powiązane kanałami, których długość w roku 1936 wyniosła ogółem 1 695 km, w tern dwa kanały morskie: kiloński (Bałtyk—morze Północne: 98 km) i Hohenzollerneński (Szczecin—Berlin: 94 km). Obecnie w budowie jest ostatni odcinek kanału śródkrajowego (Mittelland-kanal), który połączy Ren z Łabą i tern samem z Odrą. Niemcy posiadają też kilkadziesiąt jezior, naogół mniejszych. Najwięk-szem jest jezioro Bodeńskie (538,5 km³; część niemiecka: 328,6 km³) leżące pomiędzy Niemcami a Szwajcarją. Wybrzeże morskie jest naogół dogodne, gdyż tam, gdzie są płycizny przybrzeżne, stanowiące naturalną ochronę strategiczną, znajdują się estuarja wielkich rzek, dające dostęp gospodarczy do kraju. W nich ulokowały się największe porty. Rzesza posiada liczne wyspy, których obszar wynosi ogółem 2367 km³, co stanowi 0,4% powierzchni państwa. Z tej liczby na morze Północne przypada 450 km³, na Bałtyckie zaś 1 917 km³. Największą wyspą jest Rugja (Riigen: 926,4 km³), położona przed ujściem Odry. Na wyspach znajdują się liczne kąpieliska morskie. Specjalnie ciekawą jest maleńka, skalista wyspa Helgoland, leżąca przed ujściem