Magazyn6301

157

nauki. Bo w danych warunkach jest tylko jeden najlepszy sposób wykonania pracy, albo jeden najlepszy typ narzędzi, maszyn i urządzeń. Właśnie badania naukowe, o których poprzednio pisałem, mają doprowadzić do znalezienia tego optimum ekonomicznego i osiągnięcia celu, jaki sobie postawiliśmy, w sposób doskonały i najbardziej oszczędny. — Pojęcie normalizacji można rozumieć szeroko i wówczas będzie ono obejmować przynajmniej 3 wielkie dziedziny: 1) normalizację materjałów, narzędzi, maszyn i wszelkich urządzeń związanych z pracą; 2) normalizację sposobów wykonania danej pracy t. j. ustalenie pewnej wzorcowej metody pracy; 3) normalizację samych wytworów, ustalenie ich typów możliwie najkorzystniejszych z punktu widzenia produkcji, jej kosztów oraz potrzeb konsumcji. Szczególnie pierwsze dwa rodzaje normalizacji dotyczą najściślej naszego przedmiotu. Fr. Taylor przywiązywał już do nich dużą wagę. Późniejsze badania psychologiczne i fizjologiczne wykazały w sposób jeszcze bardziej przekonywujący jak dalece warunki w jakich praca się odbywa, czyli środowisko pracy, oddziaływa na jej wydajność. Tak samo oczywiście narzędzia, przyrządy, ktoremi się posługuje pracownik. Dobry jest tutaj prosty przykład Taylora, odnoszący się do wyboru właściwej łopaty, dostosowanej do różnego ciężaru przerzucanych ciał. Dlatego dla podniesienia sprawności pracy jest rzeczą pierwszorzędnej wagi, aby warunki ma-terjalne pracy i jej narzędzia w szerokiem tego słowa znaczeniu, były dokładnie zbadane i najlepiej przystosowane do danego rodzaju pracy. Prócz tego tylko przy jednakowych, znormalizowanych warunkach i narzędziach można porównać sprawność i wydajność poszczególnych pracowników, a więc także obliczyć sprawiedliwie wynagrodzenie, odpowiednio do ich właściwej indywidualnej wydajności. Normalizacja jest przeto koniecznym warunkiem dla wprowadzenia systemów płac, zalecanych przez o. n. właśnie także ze względu na podniesienie wydajności pracy. — Również ważne jest ustalenie wzorcowych sposobów wykonania pracy. Zamiast rutyny j przekazywanych tradycją sposobów mają być naukowo opracowane metody pracy. Oparte są one na do-kładnem zbadaniu ruchów robotnika i usunięciu wszelkich ruchów zbędnych, a zacho

ORGANIZACJA NAUKOWA

waniu tylko koniecznych i najskuteczniejszych. Taki optimalny wzór czynności i ruchów, których robotnik musi się nauczyć, daje najlepsze wykorzystanie energji biologicznej i maximum wydajności specyficznej pracy. Przy ustalaniu takiego wzorca należy zbadać także jakie jest naturalne obciążenie „motoru ludzkiego", jak szybko występuje zmęczenie przy różnej szybkości f intensywności pracy, a nawet uwzględnić

0    ile możności kwestję subjektywnej uciążliwości pracy. Badania doświadczalno-nauko-we zarówno w zakładach wytwórczych jak

1    w pracowniach psychologicznych wykazały m. in. doniosły wpływ na wydajność: odpowiedniej szybkości pracy (niezbyt wielkiej i niezbyt małej), rytmu — dostosowanego najlepiej do rytmu serca lub oddechu, przerw w pracy, ich długości, częstości, dalej t. zw. przyporządkowania ruchów obu rąk, ciągłości ruchów i t. d. Dla pouczenia robotników jak mają pracować — oprócz pomocy specjalnych majstrów — stosowane są nieraz karty instrukcyjne, zawierające i inne ważne informacje dla robotników, np. sposób obliczania płacy. Karty te ułatwiają następnie kontrolę, przygotowanie sprawozdania i orjentację w stanie i przebiegu robót.

5. Czynnik ludzki. Nauka organizacja coraz większą uwagę zwraca na czynnik ludzki. Bada więc nietylko warunki, narzędzia i urządzenia, które decydują o tern, żeby pracownik czy robotnik mógł wydajnie pracować, ale aby chciał wydajnie i dobrze pracować. O. n., oparta na daleko posunię-tem zróżniczkowaniu funkcyj, na koordynacji co do czasu, miejsca i wydajności oraz na normalizacji, wymaga b. dokładnego, ścisłego współdziałania. Zakład wytwórczy zbudowany na nowych zasadach, jako mechanizm b. złożony, jest ogromnie wrażliwy, łatwy do zepsucia i zsabotowania. Jest w nim zwiększona zależność całości od każdej cząstki. Wyraża się w tem ogólne prawo, które możnaby nazwać prawem kruchości postępu. — Jako jedna z ważnych tego konsekwencyj jest konieczność zapewnienia w tym systemie chętnej i możliwie doskonałej współpracy wszystkich pracowników i robotników. Zdawał sobie już z tego sprawę Fr. Taylor, który pisał, że „bezpośrednie i serdeczne współpracownictwo kierowników i robotników stanowi treść nowoczesnej organizacji naukowej". Nazwałbym to za-