S5001251

140 EPOKA ŻELAZA

kowej części Śląska jest tylko jeden ciałopalny (a może ze względu na znalezienie tu dwóch mieczy — dwa groby) wyraźnie męski, mianowicie znaleziony w Głowninie, reszta zaś ma charakter kobiecy. Ceramikę środkowośląską toczoną z tego kresu reprezentuje naczynie smukłe kształtu situli z Muchoboru Wielkiego oraz naczyńko o esowatym profilu z prawie kulistym dnem z Wrocławia-Kuźnik. Natomiast naczynia ręcznej roboty z Wrocławia-Kuźnik zachowały się tylko w ułamkach. Miecze z grobu ciałopalnego męskiego, czy też z dwóch grobów w Głowninie są pogięte rytualnie, a szeroki grot oszczepu silnie uszkodzony. Poza tym znaleziono tu żelazny pas rycerski skręcany z kilku ogniw. Bransolety reprezentują typ złożony z wielkich pustych półkul (ryc. 92f). Jak się zdaje, grupa środkowośląską Celtów rozpłynęła się w ludności kultury przeworskiej.

Na Górnym Śląsku skupiają się znaleziska celtyckie pozostawione przez grupę ludności przybyłej pod koniec środkowego okresu lateńskiego z Moraw. Występują one głównie na urodzajnej Wyżynie Głubczyckiej, sięgają także do powiatu kozielskiego. Trwało nadal osadnictwo celtyckie, które osiągnęło w ostatnim wieku przed n.e. nawet znaczny rozkwit. Poza kilku ubogo wyposażonymi grobami szkieletowymi/znamy tu dużą liczbę osad, wśród których na pierwszy plan wybija się duża osada otwarta w Nowej Cerekwi w pow. głubczyckim. Odkryto tu ogółem ślady kilkunastu domów, głównie w trakcie badań polskich po II wojnie światowej. Były to domy prostokątne z dwoma słupami w pobliżu węższych ścian, służącymi widocznie jako sochy podtrzymujące ślemię, na którym opierał się dach dwuspadowy. Same ściany zbudowane były prawdopodobnie na zrąb, jak mogłoby świadczyć odkrycie w jednym z domów śladów belki podwalinowej. W jednym domu stwierdzono istnienie piwniczki^ Ceramika spotykana w osadzie nowocerekwiańskiej jest w przeważnej części wykonana z tłustej gliny bądź też z gliny z silną domieszką grafitu, nadającą naczyniom ciemną barwę i połysk ołowiany. Tylkp niewielka ilość naczyń została ulepiona ręcznie a następnie obtoczona. Ceramika grafitowa ma najczęściej kształt wiadrowaty, brzeg zgrubiały i jest pokryta na prawie całej powierzchni gęsto rowkami pionowymi wykonanymi zapewne narzędziem grzebykowatym. Z osady w Raciborzu-Ocicach znamy szerokootworowe dwustożkowate naczynie grafitowe zdobione na załomie listewką poziomą z ukośnymi nakłuciami grzebykowymi i rzędem nakłuć esowatych. Z Nowej Cerekwi znamy też misy grafitowe zdobione poziomymi liniami zygzakowymi. Znaleziono tu też szczątki toczonych naczyń wazowatych z tłustej gliny, mis z brzegiem zagiętym do wnętrza i pustych nóżek naczyń pucharowatych. Z narzędzi metalowych z tego okresu znamy duże noże żelazne z kolcem do rękojeści a czasem z trzonkiem zakończonym kółkiem, szydła, siekierkę żelazną z prostokątną tulejką i szczypce żelazne, z ozdób natomiast zapinki żelazne typu środko-

I fi

OKRES LATEŃSKI    ]A1

wolateńskiego, bransolety sapropelitowe i szklane koloru najczęściej niebieskiego zdobione białymi lub żółtymi ornamentami, pierścionki z bladozielonego szkła lub z drutu brązowego, paciorki szklane i półfabrykat bursztynowy. Z innych przedmiotów wymienić trzeba osełki kamienne, przęśliki, przeważnie wykonywane ze skorup stłuczonych naczyń głównie grafitowych, i obrotowe żarna kamienne.

f Osada w Nowej Cerekwi miała charakter produkcyjny, bo odkryto tu m. in. piec garncarski z dziurkowanym dnem oddzielającym sklepione pomieszczenie dla wypalania naczyń od paleniska (ryc. 93) oraz ślady uprawiania hutnictwa w postaci żużla. Mieszkańcy osady zajmowali się głównie rolnictwem i hodowlą zwierząt domowych. Wśród kości zwierzęcych znalezionych w osadzie stwierdzono przewagę szczątków owcy i bydła, trzecie miejsce zajmują kości świni, a bardzo nieliczne są kości konia i psa. Ze zwierząt dzikich odkryto minimalne ślady kości jelenia i chomika. Ze zbóż stwierdzono w Nowej Cerekwi pszenicę.

Ludność celtycka z ostatniego

wieku przed n.e. uprawiała też han- „    _    .. -...

, ,    .    _    , , Ryc. 93. Przełcrój celtyckiego pieca

del, sprowadzając z Czech ozdoby _8arncsrlkl^_{0i częśclowo reko}„_struo-

szklane (bransolety, pierścionki i pa- wanego z Nowej Cerekwi, pow. głub-ciorki), grafit i bransolety saprope-    czycki

litowe, z północy zaś bursztyn//

Celtowie już w II w. przed n.e. mieli rozwiniętą gospodarkę pieniężną, której świadectwem są znajdowane na Śląsku monety złote i srebrne. W Działoszynie znaleziono np. monetę srebrną naśladującą monetę macedońską Filipa II, pochodzącą jeszcze z II w. przed n.e. Inną monetę srebrną, dotąd nie określoną, wykopano w Nowej Cerekwi, skąd pochodzi także drobna monetka złota. Kilka dalszych pieniążków złotych, należących do tzw. monet miseczkowatych, znaleziono w Brzezince Sredz-kiej w pow. średzkim, w Świątnikach w pow. dzierżoniowskim i w Zbo-rowicach w pow. strzelińskim. Monety miseczkowate wybite zostały dopiero w ostatnim wieku przed n.e. prawdopodobnie na Morawach. Zamożność Celtów śląskich była w dużej mierze wynikiem rozwiniętego handlu, m. in. bursztynem, który poświadczają wielkie składnice bursztynu surowego odkryte we Wrocławiu-Partynicach. W osadzie nowocerekwiań-skiej znalazła się pewna przymieszka ceramiki grupy przeworskiej wskazująca na współżycie Celtów górnośląskich z ludnością według wszelkie-