maistre o papiezu015901

159

żących źe tak powiem, dzierżawcy: myśli więc tylko o sobie — bo państwo chwilową jest tylko jego własnością- Prawie zawsze jest mu obcym duch prawdziwie królewski; — a święta cecha, nie wyryta, lecz namalowana tylko na czole jego, znika za najlźej-szem starciem. Nie chodzi zresztą o to, aby wiedzieć, czy Papież będący ludźmi, nie omylili się nigdy, ale czy bez wszelkiego porównania, nie było w ich władzy więcej mądrości,'umiejętności i cnoty, jak na każdym innym tronie? otóż tutaj sama wątpliwość jest grzechem!

Rozdział X.

0    SPOSOBIE W JAKI PAPIEŻ WYKONYWA SWĄ WŁADZĘ

NAD ŚWIECKIMI PANUJĄCYMI.

Gdy barbarzyństwo i wojny bez końca, zatarły wszystkie zasady i przyprowadziły Europę do stanu niepewności, którego nigdy przedtem nie widziano, a utworzyły pustynią do koła, korzystną było rzeczą, aby wyższa potęga nabyła pewnego wpływu na władzę. A że Papieże wyższymi byli mądrością i nauką, źe kierowali całą ówczesną umiejętnością, już więc porządek rzeczy, sam z siebie i bez zaprzeczenia, przyodział ich tą powagą, bez której wówczas obćjść się nie było można. Najprawdziwsza zasada, że icszelka władza jest od Boga, dodawała siły tym starożytnym wyobrażeniom, i wyrobiła się w końcu w opinią przyznającą Papieżom własność sądu w kwestyaeh dotyczących władzy.— To pojęcie było bardzo rozsądnćm i więcej było warte od wszystkich naszych sofizmatów. Papieżom ani przez myśl nie przeszło tamować mądrym i sprawiedliwym monarchom wykonywania ich czynności, a tern mniej mieszać porządek następstwa tronu, o ile rzeczy szły wedle zasad zwykłych i znajomych; w razie tylko wielkich nadużyć, wielkiej zbrodni, albo wielkiej wątpliwości, Papież odzywał się ze swojem zdaniem. - Jakimże sposobem my, którzy na ojców naszych z politowaniem patrzymy, w podobnych radzimy sobie wypadkach ? Powstaniem, wojnami domowemi

1    wszystkiem /lem jakie z nich wynika. Zaprawdę, nie ma się czem chlubić. Gdyby Papież był rozstrzygnął spory pomiędzy Henrykiem IV, a stronnikami Ligi, byłby przyznał królestwo fran-cuzkie temu wielkiemu monarsze, z poleceniem wszakże trzymania się prawćj religii. Byłby osądził, jak osądziła Opatrzność — tylko przedwstępne wypadki byłyby inne.