FizykaII14801

143

wynika A ~ ²⁷/k;- Jednak według skali diatonicznej względna wysokość tonu    więc tu okazuje się już różnica, dająca

przestanek równy ²⁷/ie : % — ⁸¹/so, nazwany przecinkiem. Biorąc tedy G za ton zasadniczy, ma się gamę dur w takim razie G A // r d e fg\ ton c w niej jest sextą, f zaś sepl.imą. Przestanek zaś pomiędzy temi dwoma tonami w wspomnionej gamie jest półtonem, a pomiędzy ei f powinien stać ton major; przeciwnie ton g jest nad f wzniesiony o cały ton, podczas gdy przestanek pomiędzy septymą a. oktawą tylko półtonem major być powinien. W gamie więc, mającej G za don zasadniczy, nie może stać ton f\ zamiast niego wstawia się inny, o pół tonu minor wyżej podniesiony, Fis ( — *F) nazwany. Podobne podniesienie niektórych tonów musi się także przedsięwziąć, jeśli D, A i t. d. weźmiemy za ton zasadniczy gamy. Przeciwnie należy // zniżyć o półtonu, wziąwszy F za ton zasadniczy. Podniesienie tonu o półtonu major = ²y₂₄, oznacza się w muzyce podwójnym krzyżykiem {fet, umieszczonym przed głoską, ton przedstawiającą; taki zaś ton podniesiony wymawia się, dodając mu zgłoskę 2-y. Zniżenie zaś tonu o tyleż wystawiają znakiem - lub głoską b, wymawiając ton zniżony z przydaniem mu zgłoski es. Wyjątek stanowi tu tylko zniżony ton A, który nie wymawia się Aes, lecz A, i oznacza się głoską b, tudzież zniżony ton «, który nie a es, lecz as zowie się. Ztąd też wzięła się nazwa bemolowa-nia not czyli zmniejszania liczby ich drgań w^r stosunku 25 : 24, podczas gdy notę krzyżykować znaczy tyle, co powiększyć liczbę jej drgań w stosunku 24 : 25. A że tym sposobem postępując, każdy z innych sześciu tonów D, E, F, G, A, //, doznaje to podniesienia, to zniżenia, ton zasadniczy O tylko się krzyżykujc, oktawę zaś c tylko bemolować przypada, więc uzupełniona skala zawiera w każdej gamie 8 -{-14 =: 22 tonów, których w^rartości przedstawia odpowiednia tabliczka w tomie dodatkowym.

Ponieważ w praktyce muzycznej pomiędzy cis i des, fis i ges ¹1. d. nie robi się różnicy, bo jeden z tych tonów' zanadto mało jest oddalony od drugiego, więc całe to wstawienie tonów schodzi ostatecznie tylko na małą liczbę pięciu, nowych tonów', wskutek czego gama uzupełniona, chromatyczną nazwana, przechodząca przez półtony, składa się, nie licząc oktawy, tylko z 12 tonów'.