— 58 —
dla niego najlepszem spełnieniem obowiązków obywatelskich. Popieranie szkolnictwa jest popieraniem życia państwowego, gdyż szkoła jest szczepnikiem przyszłego państwa. Niczem nie może nauczyciel bardziej podnieść ojczyzny, albo jej zaszkodzić, jak swoją działalnością w samej szkole.
2. Nauczyciel przeto nie potrzebuje mieć aż patryoty-czne mowy, nie potrzebuje brać udziału we wszystkich pa-tryotycznych uroczystościach, należeć do przeróżnych stowarzyszeń i t. p., ażeby być palryotą; wierne wykonywanie swojego zawodu wystarcza, aby go uczynić tęgim palryotą.
3. Szczególnie niech unika nauczyciel politycznych stronnictw, które go łatwo popchnąć mogą w nieszczęsny wir partyjny. On ma wychowywać dzieci wszystkich stronnictw, dlatego niech nie będzie człowiekiem stronniczym w złem znaczeniu tego słowa. Dlatego niech zawsze zważa na słowa Boskiego Zbawiciela: »Kto nie jest ze mną, jest przeciw mnie«, niech oddaje tedy głos przy wykonywaniu swoich obowiązków wyborczych na tych, którzy występują w obronie chrześciańskiego i religijnego życia, dobra, prawdy i piękna i trzymają wysoko chorągiew, na której wypisano »Bóg i ojczyzna*.
4. W społecznych potrzebach, nieszczęściach i t. p. niech pomaga nauczyciel chętnie i nakłania też swoich współobywateli, ażeby przyczyniali się swoim szelągiem do usunięcia nędzy, do złagodzenia nieszczęścia. Również niech wspiera prawdziwie patryotyczne dzieła, osobliwie takie, które zmierzają do podniesienia dobra ludu i szkoły.
5. Lecz przedewszystkiem niech ma na oku dobro ojczyzny, rozwój sztuki i umiejętności, handlu i przemysłu. Rozkwit zaś wszystkich społecznych stosunków zawisł od religijno-moralnego ducha, który społeczne klasy przenika i do działania pobudza. Religia jest źródłem wszelkiego prawdziwego i trwałego szczęścia ludu. Dlatego patryotyczny nauczyciel będzie się przedewszystkiem starał usilnie pielęgnować i utwierdzać religijno-moralne życie u młodzieży. Religijna i moralna młodzież jest najlepszą gwarancyą przyszłego szczęścia ojczyzny.