106
Dojście do celu, urzeczywistnienie waszych pragnień, jest niewątpliwie trudne. Lecz kiedy raz osiągniecie szczyt dążeń, wówczas odpoczniecie. Trudy wasze opłacą się stokrotnie. Otworzy się przed wami szeroki widnokręg szczęścia, które płynie ze spełnionego obowiązku i zadowolonej ambicyi.
Starajcie się zdobyć sztukę poznawania ludzi, abyście wiedzieli z kim macie do czynienia, czego ktoś chce od was, lub co wy mu dać możecie. Słowa w niektórych wypadkach zmieniają losy ludzkie, jest zatem rzeczą doniosłą, umieć je zastosować do okoliczności.
Ten, kto żyje długo, kto zdobyte doświadczenie zapłacił podatkiem rozczarowań, goryczy i wysiłków straconych, ten wie, że ludzkość jest daleką od doskonałości. Są mu znane zasadzki, oszustwa i zdrady, których doświadczył. To też. stąpa przez życie roztropnie, wystrzegając się na każdym kroku złości swych bliźnich. Nie idąc tak daleko, jak Rousseau, który powiedział, że człowiek jest zepsutem zwierzęciem, przyznać trzeba, że wielu z tych, o których się ocieramy łokciami, to są ludzie dalecy od posągów cnoty lub od wzoru prawości, że wielu z nich zawdzięcza swoje bytowanie środkom zdobytym przez chytrość, podstęp i kłamstwo.
Należy zatem umieć odróżnić dobrych od złych, pożytecznych od szkodliwych, zręcznych od niezgrabnych, tych, którzy mogą ułatwić naszą pracę, od