page0125

121

ścisłym wobec powag naukowych na tem polu. Najczęściej atoli, zwłaszcza we Francyi, rozpowszechniony jest podział uskuteczuiony przez Esąuirola i Pinela *), którzy odróżniają: mo-nomanią czyli częściowy obłęd, manią czyli obłęd całkowity, demencyą czyli osławienie władzy myślenia i idyotyzm (głup-kowatość), który przypisać należy niezupełnemu rozwojowi tychże władz.

Wygodniej atoli podzielić te zjawiska, o ile one mają łączność z psychologią na dwie grupy:

1.    Zboczenie władz czucia i ruchu.

2.    Zboczenie rozumu i moralności.

Nie zawsze obydwie grupy bywają zaatakowane naraz, ale zboczenie rozumu zawsze bywa poprzedzone przez pomieszanie zmysłów. To ostatnie więc jest pierwszym i najogólniejszym symptomatem obłędu, a pojawia się głównie przez złudzenie (illusio) i przywidzenia (halluncinatio). Halluncynacye wówczas mają miejsce, kiedy się widziadła własnej wyobraźni bierze za rzeczy zewnątrz istniejące. Tak np. pijacy, gdy dojdą do stanu, gdzie się rozpoczyna delirium, widzą najrozmaitsze rzeczy, psy, szczury, żaby, myszy, a nadewszystko djabli prześladują ich na każdym kroku. Takich przykładów niestety podobnoś nie brak u nas. Złudzenie zaś czyli illuzya wymaga zawsze jakiejś rzeczywistości, jakiegoś wrażenia zewnętrznego rzeczywistego, które sobie mylnie ktoś tłómaezy. Zmysły bowiem jako takie się nie mylą, nie donoszą tego, i czem się nie zetknęły; błąd powstaje tylko wtenczas, gdy jakiejś rzeczy przez zmysły nam ukazanej mylnie przypisujemy przymiot, którego ta rzecz objektywnie nie posiada. Tak np. przy manii prześladowczej chory własny swój cień poczyta za tajnego agenta policyjnego, który go wszędzie prześladuje.

Cechą zaś charakterystyczną zboczenia władz ruchu, które częściej jest znane pod nazwą paraliżu, są drżenia nerwowe, niepokój, osłabienie, a w końcu całkowite pozbawienie

') Pinel psychiatra (1745—18Ź6).

http://rcin.org.pl