IMG�85

tu dyscyplin naukowych na współczesnym poziomie. Ma to pozwolić nauczycielowi nie tylko na wykonywanie jego zadań w kształceniu, ale i na samodzielne rozstrzyganie problemów szkolnych. Pogląd terj jest bardzo Jednostronny. Korzystne byłoby takie zreformowanie metod kształcenia 1 doskonalenia nauczycieli, aby pozwoliły one jak najpełniej zespolić kształcenie teoretyczne z kształceniem praktycznym i równolegle przebiegały we wszystkich okresach kariery zawodowej nauczyciela. obejmując kształcenie w toku studiów i w trakcie pracy zawodowej.

Rozwój nauczyciela w zawodzie, jego dokształcanie i doskonalenie mogą spełniać swoją role, jeżeli nauczyciel będzie chciał I umiał kierować własnym rozwojem, kształceniem, doskonaleniem I samokształceniem. Wielkie znaczenie w rozwoju nauczyciela ma Jego'aktywność .Intelektualna, zdolność reagowania na postąp w nauce, wżyciu społecznym, w kulturze. Obok czynnika Inte-’> leklualnego nie bez znaczenia Jest tu czynnik emocjonalny czyli wewnętrzna sita dążeń, aspiracji, impulsów stymulujących rozwój zawodowy l osobowy nauczyciela.

Struktura organizacyjno-progra-mowa systemu kształcenia nauczycieli powinna uwzględniać wszystkie podstawowe aspekty rozwoju zawodowego nauczyciela. Struktura ta podatną na nowe treści kształcenia, innowacje w metodach i organizacji, musi racjonalnie wiązać Instytucjonalne lormy kształcenia / samokształceniem

Kształcenie nauczycieli jest tylko warunkiem podjęcia pracy w szkole, warunkiem zaś jej kontynuowania przez długie lata jest ciągle dokształcenie, doskonalenie I samokształcenie. Tendencji do kształcenia nauczycieli towarzyszy tendencja do poszukiwania warunków ciągłego odnawiania kwalifikacji, wszechstronnego zaspokajania wielorakich potrzeb zawodowych I ogólnych. W utrzymaniu sprawności zawodowej nauczyciela rozstrzygające jest nie tylko to, jak dalece opanuje on zasób wiedzy, ale to, na Ile będzie przygotowany do ciągłego jej zdobywania l odnawiania, na Ile będzie mógł sprawnie poruszać się w dzisiejszym świecle Informacji i wartoś-; Cfi

Proces kształcenia i rozwoju nauczyciela nie jest wyznaczany tylko formami instytucjonalnymi, ale również nauczycielską wiedzą, umiejętnościami, sposobem reagowania na otoczenie, osobowością formułującą się pod wpływem wielu czynników społecznych, kulturalnych, osobowościowych. Współczesnemu na-. uczyclelowl potrzebne są nie tylko kwalifikacje kierunkowe, ale również szeroka znajomość nowoczesnych metod kształcenia. Ważne są dla niego nie tylko umiejętności współdziałania z Innymi nauczycielami w szkole, ale także z różnymi Instytucjami i osobami odgrywającymi istotną rolę w wychowaniu. Dlatego instytucjonalne kształcenie nauczycieli powinno być stymulowane przez samodzielny wysiłek nauczyciela lub kandydata na nauczyciela, odpowiednie propozycje programowe i warunki umożliwiające indywidualny, najbardziej racjonalny i adekwatny do potrzeb wybór.

Efektywność nauczania i wychowania jako główny produkt procesu dydaktyczno-wychowawczego zależna Jest nie tylko od nauczyciela, ale również w ogromnej mierze od ucznia, nie wspominając juz innych czynników, takich jak baza lokalo-wo-techniczna szkoły, organizacja pracy w szkole czy sprawność kierowania i zarządzania oświatą. Chodzi o stworzenie warunków dla harmonijnie przebiegającego procesu nauczania i uczenia się, warunków dla własnej nauki ucznia I warunków dla doskonalenia nauczyciela.

Wraz z wykształceniem nauczyciel musi dysponować bogatą, własną osobowością, umieć życzliwie przeżywać „bycie" własne I drugiego. posiadać prazls mądrości życia, by móc nią Inspirować powierzoną mu młodzież. Dziś wymagana jest

naprawa Instytucjonalno-organiza-cyjna szkolnictwa, ale naprawie tej musi towarzyszyć troska o model nauczyciela, który przestaje odpowiadać przymiotom pedagoga maja- ' cego być kimś więcej niż przekazicielem określonych dawek wiedzy czy strażnikiem postępowania. Nauczyciela cechować musi przeobrażenie z pozycji przekazu i odbioru, z pozycji styku nauczyciela I ucznia na rzecz osobowościowego współuczestnictwa mającego charakter rewolucyjny, bo rozsadzającego I niszczącego pragmatyczną stabilność procesu dydaktyczno-wychowawczego, dającego miejsce na dialog między nauczycielem a uczniem. Autorytatywne formy pracy muszą ustąpić miejsca dialogowi, partnerskiemu stosunkowi i podmiotowości ucznia. Osobowość nauczyciela i ucznia winna być pedagogicznie otwarta, jedna drugą przenikać I współplatać w myśleniu i postępowaniu.

Rodzi się więc pytanie: jak kierować rozwojem ucznia, by przygotować go do samokształcenie I samodoskonalenia? Ważną cechą dobrego uczenia i wychowania jest kształcenie uwagi ucznia,

Kształceniu uwagi sprzyja, bezsprzecznie zdyscyplinowanie uczniów na lekcji. W literaturze pedagogicznej I praktyce szkolnej prezentowane są różne punkty widzenia dyscypliny szkęlnej. Nawet jednak największa tolerancja w wychowaniu, partnerski stosunek do wychowanka i podmiotowość jego traktowania, demokratyczny styl kierowania nie mogą mleć nic wspólnego z takim zdyscyplinowaniem uczniów, które nie pozwoliłoby kształcić i rozwijać uwagi ucznia, tak bardzo potrzebnej przy zdobywaniu wiedzy. Dla utrzymania przez dłuższy czas skupienia uwagi uczniów niezbędne jest urozmaicenie procesu nauczania przez odpowiedni dobór metod nauczania oraz pomocy naukowych.

Czynnikiem mobilizującym uwagę uczniów może okazać się również postawa nauczyciela. Jego sposób bycia I postępowania oraz tempo prowadzenia lakcjl. Zbyt wolne tempo powodować może znudzenie, nadmiernie zaś przyspieszone — zmęczenie I w konsekwencji rozproszenie uwagi. Ważne jest by uczyć ucznia kształcić umiejętność samodzielnego tworzenia warunków sprzyjających skupianiu uwagi, u więc i efektywności uczenia się. Wymaga to, zwłaszcza u uczniów klas starszych, zapoznania się z zasadami techniki pracy umysłowej przydatnymi przy organizowaniu własnego