page0218

208

suego, jest od niego niezależną; co ma miejsce nie tylko po za jego działaniem, ale i przeciw jego działaniu, jak myśl, która ma świadomość siebie samej i wolna wola; —tam też i tam tylko dusza, może nadal żyć po zniszczeniu ciała. Oto dlaczego zwierzę jest śmiertelne, a człowiek nieśmiertelny.

Zachodzi teraz pytanie, co się stanie z duszą zwierzęcą, z tą energią czyli siłą żywotną, kiedy organizm przez nią ożywiony, ulega zniszczeniu ?

Balmes z właściwą sobie jasnością i grun-townością roztrząsając tę kwestyę, dochodzi do wnk sku, że w tej rzeczy do niczego pewnego dojść nie można.

Pewnem jest tylko to, że dusze zwierzęce nie niszczeją przez dezorganizacyę lub korupcyę, jako niezłożone, niemateryalne. Atoli dwie hipotezy są tu możliwe, albo że one zostają unicestwione, albo że nadal istnieją.

W ostatniej hipotezie jako prawdopodobne możnaby przypuścić (bo tylko o przypuszczeniu może być tu mowa), że dusze zwierzęce, pochłonięte przez morze natury, nie są nieużyteczne.

„Nie sprzeciwia się to rozumowi ani doświadczeniu, jeżeli przyjmiemy, że dusza zwierząt, owa moc ożywcza, jaka w nich tkwi (czem-kolwiek ona zresztą jest), po zniszczeniu organizmu fizycznego dalej istnieje, tonąc w łonie natury, gdzie istnieje nie jako istota nieużyteczna, lecz działalność swoją rozwija pod

http://rcin.org.pl