page0151

147

Starali się oni mianowicie oznaczyć epoki geogoniczne podług ilości ciepła, utrącanego z biegiem czasów przez ziemię. Byłaby to droga właściwa, gdyby się wiedziało, jak wysoką była temperatura pierwotna, i gdyby obniżanie się temperatury było równomierne w epokach poszczególnych i na różnych miejscach ziemi. Jednak ów ubytek nie musiał być bardzo znaczny, skoro Fourier przyjął zaledwo 0 03° R. na 2000 lat, a co w ciągu 82836 lat pociągnęłoby za sobą ubytek 1° R, lub co 66269 lat 1° C. G. Bischof z Bonn stopił 3 kule bazaltowe, o średnicach 9, 21 i 27¹/* cali, i przekonał się, że kule stygną w stosunku odwrotnym do swej średnicy;-na tej podstawie obliczył on, że w ciągu 345000 lat nastąpiło obniżenie się temperatury ziemi o 1° C, z czego znów Koehler¹), który robił próby z kulami żelaznemi, doszedł, iż gdyby ziemia w stanie gazowym miała była gęstość żelaza, a temperaturę 28000° C, byłaby potrzebowała 31'5 milionów lat, aby miała temperaturę 3000° C.

W czasach ostatnich zajął się problemem wieku ziemi znakomity fizyk William Thomson (lord Kelvin)^a). Obliczenie Thomsona zasługuje z tego powodu na uwagę, iż się opiera wyłącznie na danych fizykalnych, podczas gdy geogolowie i biologowie opierają się raczej na śladach organizmów najdawniejszych. Dwie drogi, powiada lord Kelvin, mogą posłużyć za punkt wyjścia przy obliczaniu wieku ziemi; albo można wziąć w rachubę opór, który ziemia stawia wpływom przypływu i odpływu mórz; albo za podstawę rachunku można brać ilość ciepła, utrącanego przez ziemię w ciągu wieków.

Opór ziemi w czasie przypływu morza pociąga za sobą zmniejszenie chyżości w ruchu obrotowym ziemi. Chociażby ten wpływ był bardzo nieznaczny, jednak w ciągu 7200 milionów lat może on sprawić, że siła odśrodkowa w ciągu tego czasu stałaby się 4 razy mniejsza. Znaczy to innemi słowy, iż ziemia przed owemi 7200 milionami lat musiałaby się obracać

^ł) Por. Koehler dz. w. prz., str. 199 nastp.

²) Thomson miał w r, 1897 odczyt w Londynie o wieku ziemi; odczyt ten znacznie powiększony ukazał się jako artykuł w Phdosoph. Ma-gazine. 1899, V S., t 47, str. 66—90. Przedtem zaś ukazał się jego artykuł: The age of the Earth w czasop. Naturę. 1894/5, t. LI, str. 438—440 jako odpowiedź na artykuł Perry’ego: On the age of the Earth. Naturę 1894/5, t. LI, str. 224—227. Por. Thiene dz. w. prz., str. 61.

http://rcin.org.pl

10*