page0240

240

pomocy należy zakładać szpitale, pracownie naukowe, parki publiczne, łaźnie ludowe oraz inne zakłady, których potrzebę w dane] miejscowości mądry i światły dobroczyńca niechybnie spostrzeże.

Jak postępowałem z podwładnymi?

Wielką tajemnicą powodzenia w interesach wszelkiego rodzaju, a przedewszystkiem w przemyśle, jest dopuszczenie pracowników do udziału w zyskach. Przemysł wielki ma tę własność, że jeżeli w jakimkolwiek dziale fabrykacyi potrafimy zaoszczędzić czegoś lub też dokładnie coś wyzyskać, to już stąd płynie olbrzymi zysk czysty. Otóż to zaoszczędzenie lub to wyzyskanie czy materyałów, czy pracy, czy też czasu, zależy przedewszystkiem od gorliwości i od dobrej woli robotników. Jeżeli oni zatem mogą skutecznie powiększyć nasze zyski, to się należy tymi zyskami z nimi podzielić. Im ten podział jest donioślejszy, tern on więcej warta.

Nikt nawet nie podejrzewa, ile istnieje środków wspomagających działalność u ludzi, którzy nas otaczają, jeżeli ci ludzie mają dobrą wolę. Otóż, ażeby uzyskać z ich strony działania nadzwyczajne, wprost zadziwiające, trzeba umieć ocenić ich wartość i pozwolić im się rozwinąć.

Same pieniądze nie wystarczają do tego. Natury uczuciowe i ambitne pomiędzy robotnikami potrzebują sympatyi, względów i przyjaźni. Umysłowość zawsze jest wrażliwą. Otóż tutaj umysłowość, a nie zwyczajne ruchy powodują te nadzwyczajne skutki w dzie-

http://rcin.prg.pl