page0026

10 Jaszczurki Grubojęzyczne (Legwany. Giekony).

nie mrówkami, a dodatkowo także roślinami.

Tab. 5 fig. 6. Agama uszata (Phry-nocephalus auritus), średniej wielkości (dł. 32 — 42 cm., z czego prawie połowa na ogon), na dość wysokich nogach, z długiemi palcami, zazębionemi z boku. Powieki pokryte odstającemi łuskami, wskutek czego wydają się jakby orzęsione. Za kątem pyszczka z każdej strony wielki płat skórny w kształcie muszli usznej (stąd nazwa); gdy zwierzę jest podrażnione, płaty te przybierają barwę niebieską albo też jaskrawo-czerwoną; znaczenie ich nie jest dokładnie wyjaśnione. Zamieszkuje stepy w okolicach morza Kaspijskiego, między innemi w Rosji płd.; karmi się owadami.

2 Rodzina. Legwany (Iguanidae).

Zęby wszystkie jednakowe; zwykle znajdują się i na podniebieniu. Oczy z rucho-memi powiekami. Łuski na grzbiecie ustawione zwykle w poprzecznych szeregach. Ubarwienie bardzo często jaskrawe; na grzbiecie u wielu grzebienie; samce nieraz z workiem na podgardlu. Podobnie jak wśród agam, istnieją tu 2 szeregi form: nadrzewnych i naziemnych. Karmią się przeważnie owadami, niektóre roślinami. Dla ludzi wszystkie są najzupełniej nieszkodliwe, częściowo nawet pożyteczne, dostarczają bowiem mięsa i jaj; 300 gatunków, prawie wyłącznie w Ameryce Płd. i śród.

Tab. 6 fig. 1. Legwan guzowaty

(Iguana tuberculata), jedna z większych jaszczurek (dł. 1,75 m, z czego prawie 1,25 m na ogon), z długim ogonem, silnie ścieśnionym z boków; wzdłuż grzbietu i ogona ciągnie się wysoki grzebień; głowa duża, na podgardlu zazębiony worek; palce bardzo długie. Zamieszkuje Indje Zach. oraz Amerykę Płd.; przebywa na drzewach, po których doskonale łazi i przeskakuje z gałęzi na gałąź; umie także świetnie pływać oraz nurkować. Karmi się przeważnie roślinami, ale jada także owady. Kra jowcy polują na legwany dla ich smacznego mięsa; jadają także ich jaja. Przed ludźmi legwany uciekają, ale gdy nie mogą uciec, próbują kąsać i bronią się uderzeniami ogona.

Tab. 6 fig 2 Przylnica karolińska

(Anolis carolinensis), nieduża (dł. 24 cm, z czego do 15 cm. na ogon), najbardziej ze wszystkich legwanów zbliżona do naszych jaszczurek postacią i zwinnością; bez grzebienia wzdłuż grzbietu; na podgardlu worek, który zwierzę może nadymać bardzo silnie; palce na przedostatnim członku rozszerzone krążkowało, co pozwala przylnicy utrzymywać się na bardzo nawet gładkich powierzchniach; pazury długie, ostre i zakrzywione służą również do lepszego przyczepiania się. Posiada zdolność zmieniania barwy podobnie jak kalota. Zamieszkuje połud. części Stanów Zjednoczonych Ameryki Płc.; przebywa w lasach i ogrodach, często w pobliżu mieszkań ludzkich, bardzo łatwo oswaja się z ludźmi. Karmi się owadami, pająkami i t. p.

Tab. 6 fig. 3. Bazyliszek kapturnik (Basiliscus americanus s. mitratus), dość duża jaszczurka (dł. 65 cm i więcej, z czego 45 cm na ogon), postaci szczupłej, na wysokich nogach, z dłu-gim ogonem, silnie ścieśnionym z boków. Ma głowie ma skórzastą 3-kątną narośl w kształcie kaptura; wzdłuż grzbietu i znacznej części ogona skó-rzasty grzebień; na podgardlu nie ma worka, lecz tylko nieduży poprzeczny fałd skórny. Zamieszkuje Amer. środk., przebywa na drzewach w pobliżu wody, karmi się przeważnie roślinami; jest nadzwyczaj płochliwy i bardzo zwinnie ucieka, umie dobrze pływać. Dla ludzi najzupełniej nieszkodliwy.

3 Rodzina. Giekony cz. Mierzienice (Geckonidae s. Ascalabotae).

Nieduże płaskie jaszczurki, krępej budowy, z 3-kątną głową, osadzoną na krótkiej szyi, i dość krótkim, nadzwyczaj łamliwym ogonem; nogi również krótkie, o 5 palcach, zaopatrzonych od spodu rozmaicie zbudowanemi przylgami—zmarszcz-