page0028

14

moralne, które powinny kierować czynami ludzkimi w skry-tości, okazują się tylko wówczas skutecznemi, jeżeli mają swoję podstawę w słowie Bożem, t. j. przez Boga objawionej religii. Nadto zaprzeczenie Boskiego objawienia jest history-cznem kłamstwem, a zaprzeczenie konieczności onegoż sprzeciwia się rozumowi, gdyż ten sam z siebie nie może rozwiązać rozlicznych kwesty i, które są bardzo ważne, a ich rozwiązanie jest jak największego znaczenia dla ludzi. Już pogański fdozof Sokrates uznawał potrzebę onychże.

* c) Humanizm domaga się rozwoju pojedynczego człowieka do stanu prawdziwej szlachetnej ludzkości, ogólnego wydoskonalenia natury ludzkiej do stanu czystej mądrości ludzkiej, do stanu idealnego człowieka. Ażeby ten cel osiągnąć używa wszelkich negatywnie i pozytywnie w naturze i życiu ludzkiem działających środków wychowawczych, z wykluczeniem pozytywnej nadnaturalnej religii. Przedstawicielami są osobliwie Herder, Pestalozzi, Diesterweg i t. d.

I my też chcemy doprowadzić człowieka do mądrości ludzkiej i do ideała człowieka; zaznaczamy jednak, że mądrość ludzka da się tylko osiągnąć pod przewodem mądrości Bożej, która się objawiła w religii, że Jezus Chrystus, Bóg i człowiek, jako nasza droga, prawda i życie jest najwyższym ideałem człowieka, a pojedynczy człowiek tylko wtenczas może się stać idealnym człowiekiem, jeżeli naśladuje Chrystusa i stara się stać Jemu podobnym. Lecz Jezus Chrystus pozostawił nam w przykładzie wyższe, nadnaturalne życie i nauczył nas. religii nadnaturalnej, przeto też niepodobna jest stać mu się podobnym bez nadnaturalnych środków.

d) Eudemonizm stawia jako cel wychowania: Wykształcenie człowieka na pożytecznego i zdatnego członka społeczeństwa, ażeby i sam znalazł w niem swoje szczęście i mógł się też przyczynić do szczęścia swoich bliźnich. Nieodzownie potrzebną mu jest do tego praktyczna zdatność, udziela więc swemu wychowankowi przedewszystkiem tego, co mu może być pożytecznem do osiągnięcia ziemskiego szczęścia. Przedstawicielami są osobliwie Locke, filantropowie i t. p.

Spokrewniony z tym kierunkiem jest materyalizm, który źródła szczęście szuka przedewszystkiem w rzeczach matery-

http://rcin.org.pl