page0311

307

niemniej są cnotami społecznemi, gdyż bez nich ludy stałyby się czeredami walczącemi o byt według wzoru Darwina, jedne pożerając drugie... W swiecie moralnym nic nie ginie, powiedział Joubert, podobnie jak niema unicestwienia w świeeie materyalnym. Wszystkie nasze myśli i wszystkie nasze uczucia na ziemi są tylko początkiem myśli i uczuć, które później doczekają się uzupełnienia. Na takich to zasadach opierają się ci, którzy czynią dobrze bez jakiejś innej ubocznej myśli, jak tylko, by dobrze czynić

Po takiem wyznaniu przechodzi autor wszystko to, co miłosierdzie zdziałać potrafiło; zagląda do wszystkich zakładów, gdzie tylko nędza ludzka znajduje przytułek; bada wszystko skrupulatnie: to dom „Ubogich siostrzyczek^a w r. 1840 założony prawie bez najmniejszego funduszu i ludzkiej pomocy a w r. 1884 dający na różnych miejscach ogółem 25 tysiącom starców schronienie i opatrzenie w dniach ich zgrzybiałości, to znów t. zw.: „Kalwaryą“ czyli przytułek dla rakiem toczonych nieszczęśliwych, a założony początkowo w Lugdunie w r. 1843 przez panią Garnier, gdy taż naraz straciła męża i dwoje dziatek; to znów kreśli ducha poświęcenia synów św. Jana Bożego, a wszędzie gromadzi tak zdumiewające cyfry nędarzy, którymi się opiekuje miłosierdzie przez wiarę w życie pośmiertne podyktowane, że nie może się na widok tych dzieł powstrzymać od tych słów: „Przekonałem się, że z wszystkich pobudek dobroczynności niema silniejszej nad wiarę i to dziś głośno wyznaję. Przejrzawszy do gruntu tyle zakładów miłosiernych, spostrzegłem, iż w labiryncie życia najlepszą nicią przewodnią bywa wiara. Tem bezinteresowniej się odzywam, iżem jej nie posiadł, ale gdybym wiedział, kędy przechodzi droga wiodąca do Damaszku, puściłbym się nią natychmiast^ Cenne nadzwyczaj to wyznanie niedowiarka, który nie mogąc się oprzeć sile faktów, przyznaje, że tylko wiara gorąca w zapłatę pośmiertną takie dzieła płodzić może; szkoda tylko, że za dumny, by jak ów ślepy z Jerycho zawołał: Jezusie, Synu Dawidów, zmiłuj się nade mną „Domine! fac, ut videam“; nie chce

http://rcin.org.pl

20*