page0043

Be

jacy, gdyż bez niego nie mogą mieć ni czynności, ni kierunku, ni bytu użytecznego“.

Do tego samego wniosku dawno przed Fredaultem doszli Arystoteles („dieser grobe Esel^u, jak go tytułuje „ptąty Ewangelista^u, Marcin Luter) i św. Tomasz, wychodząc z tej filozoficznej zasady, że każda forma wyższa substancyalna potrafi to, co mogą niższe; dusza zwierzęca daje zwierzęciu nie-tylko ruch i czucie, lecz także władze wegetacyjne, które w roślinach wykonywa dusza roślinna, niższa od zwierzęcej. Ta więc skala postępująca od niższych do wyższych form, od prostych do coraz doskonalszych wymaga, by i dusza człowieka sama jedna wykonywała wszystkie objawy życia ludzkiego ^l).

Doszliśmy dotąd: 1. że musi być w człowieku dusza, bo inaczej życia niema; 2. że tylko jedna dusza jest w nas, która wykonywa wszystkie objawy życia, lubo nie wszystkie z jednakową świadomością. Konsekwentnie musi ona być w całem ciele, a nie w jakimś jednym specyalnym organie, czyto w mózgu, czy w sercu, przenika całe ciało i wszystkie jego części, jest cała w całem ciele i cała w każdej jego części, jest podstawą życia nietylko umysłowego, ale sprawia, że ten konglomerat różnych pierwiastków jest ciałem ludzkiem. Teraz zrozumieć można definicyę duszy, jaką dał Arystoteles

*) P. S. Thomae: Quaest. de spir. creat. art. 3 przy końcu: „Quod iu rebus naturalibus ad altiorem gradum perfectionis attiugit, per suam fonnam liabet quidquid perfectionis convenit inferiori naturae et per e a n dem babet id, quod ei de perfectione super additur. Sicut planta per suam animam babet, quod sit substantia, et quod sit corporea et interius quod sit animatum corpus... Unde perfectior forma facit per unum omnia, quae inferiores faciunt per diversa et adhuc amplius“. — Gdzieindziej znów to samo czytamy: „Forma perfectior dat materiae quidquid dabat forma interior et adhuc amplius. Unde anima rationalis dat corpori bumano quidquid anima sensibilis brutis, vegetalis plantis et ulterius aliquid. — De Anima ar. 11 corp. — Tu należa także: I-a I-ae qu, LXXVI art. III in corp. — QQ. quodlib. U. qu 5 art. 5. — C. Gent. II. 69. — Aristotelis: De anima 1. II. c. 3 §. 6.

http://rcin.org.pl