page0320

312

Rossyja

kiego uchodzą Anadyr, Kamczatka, Penźyna i Ochota. W Syberyi południowo-wschodniej płynie rzeka Amur (żeglowna na rozległości 430 mil}. Dolina tej rzeki, między wyniosłością Manżurską i górami Jabłonowemi, zajmuje około 10,000 mil kwadratowych, klimat ma umiarkowany i jest zdatną do zakładania osad.—Klimat. Rossyja europejska pod względem klimatu, dzieli się na strefę zimną, umiarkowaną, ciepłą i gorącą. Strefa zimna leży między oceanem Północnym, wyniosłością Uralo-Ałauńską i Fińską zatoką; umiarkowana ciągnie się od zatoki Fińskiej i wyniosłości Uralo-Ałauńskiej do odnóg Karpat i wyniosłości Uralo-Karpackiej; strefa ciepła obejmuje całą przestrzeń wyniosłości Uralo-Karpackiej i stepów południowych do morza Czarnego, gór Tauryckich i Kaukazkich i morza Kaspijskiego; strefa gorąca zajmuje południowe wybrzeże Krymu i kraj Zakaukazki. Pod względem roślinności, kraje Rossyi, leżące na zachód od gór Uralskieh, dzielą się na siedin różnych pasów': 1) pas drzewa oliwnego obejmuje kraj Zakaukazki i południowy brzeg Krymu; prócz tego rosną w tym pasie migdały, brzoskwinie, morele i t.d.; nadto w dolinach kaukazkich uprawiają szafran, bawełnę i ryż. Winna latorośl i drzewo morwowe, rosną w tym i następnym pasie; 2) pas winogron i kuklirudzy zajmuje całą prawie Rossyję południową, w przybliżeniu do 48° szerokości północnej. Wino uprawia się główmie w Bessarabii, Krymie, przy ujściach Donu i nad rzeką Terekiem; kukurudza na zachodzie, morwa wszędzie prawie. Sieją tu pszenicę arnautkę; hodowanie bydła, szczególniej owiec cienkowełniastych znacznie rozwinięte; 3} pas pszenicy i owoców, w przybliżeniu do 53° szerokości północnej. Na polach (basztany i bakezy) rosną melony i kawony. Z roślin zbożowych sieją tu głównie pszenicę, proso, tatarkę; prócz tego uprawiają buraki cukrowe, tytoń, chmiel, konopie i len. Wielkie trzody owiec i rogatego bydła, czerkaskiego i ukraińskiego, tudzież stada koni; 4) pas żyta i lnu do 61° szer. półn. i dalej na północ do 65° na wybrzeżach zatoki Botniekiej. Zyto, tatarka, owies, jęczmień i poczęśc-i pszenica jara, len; z drzew owocowych, jabłonie i wiśnie; ogrodowizna; lasy drzew liściastych i iglastych; 5) pas lasów, do 67° szer. półn. Sosna, jodła, świerk, modrzew, cedr (w okolicy gór Uralskieh); rolnictwo małoznaczące; sieją tylko jęczmień i uprawiają niektóre rośliny ogrodowe; na zachodzie len. Obfitość paszy sprzyja hodowaniu bydła: myśliw-stwo bardzo znaczne (zające, popielice; cietrzewie, jarząbki, kuropatwy i t. d.); 6) pas trzęsawisk (tundry) na wybrzeżach oceanu Północnego; renifery; połów ryb i ptastwa (w lecie); 7) pas lodowaty, do którego należą wyspy Kałgujew, Wajgaez i Nowa Ziemia; brak wszelkiej roślinności; połów morskich zwierząt i zbieranie puchu edredonowego. Klimat, Syberyi. Sybefja przedstawia najzimniejszy kraj na półkuli wschodniej; dzieli się na trzy pasy klimatyczne: a) pas południowy do 55° szer. półn. ma ciepłe lato i ostrą zimę, szczególniej w kraju nad m. Kaspijskiem i w stepach Kirgizkieh. Uprawą roli trudnią się głównie nad Irtyszem, w dolinach Abakanu, Selengi i Amuru; tu sieją pszenicę jarą, żyto, proso, owies, jęczmień, ziemniaki i różne ogrodowizny; Z>) pas środkowy do 66° i pół szer. półn. pokryty gęstemi lasami (sosna, jodła, cedr sybir— ski); obszerne myśliwstwo (sobole, gronostaje, lisy, niedźwiedzie, a głównie popielice); c) pas północny obejmuje trzęsawiska i puste wybrzeża oceanu Północnego; ziemia zmarznięta i lodem pokyta w przeciągu 9-ciu miesięcy, szybko topnieje za nadejściem lata; ukazują się wtedy niezliczone stada przelotnych ptaków, na połów których spieszą wędrowni mieszkańcy Syberyi. — Ludność. Liczba mieszkańców w Cesarstwie Rossyjskiem (wraz z Królestwem Polskiem Wielkiem Księztwem Finlandzkiem) wynosi około 73,000,000 głów płci