page0378

376

6. Psychologia.

Już w starożytności uchodził Fedon za wykład psychologii platońskiej, jak opiewał tytuł jego drugi Trepl <Lujr/ję, a dzisiaj wielu tak samo sądzi. Mógłbym tedy poprzestać na streszczeniu pięknego utworu, ale niestety autor żadnej nauki nigdzie nie wyłożył systematycznie, ani w Fedonie tego nie zamierzył. Przekonamy się nawet, że rozprawianie o duszy nie jest jego celem ostatnim. Gdyby nie był napisał Fedona, bylibyśmy pozbawieni zadziwiającego arcydzieła, ale znajomość nasza jego psychologii nie wiele by na tern traciła; moglibyśmy ją wydobyć z innych dialogów. Gdyby przeciwnie chciał kto poprzestać na samym Fedonie, miałby o niej pojęcie dość niedokładne. Już Fedros, który jest niezbędnym do niego wstępem, zawiera bardzo szczegółowy pogląd na dzieje i naturę duszy, a dodawszy to wszystko, co znajduje się w Menonie, Rzeczypospolitej, Timeuszu i kilku innych dialogach, otrzymamy ma-teryał bogaty, dający się ułożyć w całość systematyczną, jeżeli nie zawsze strojną i zgodną, to w każdym razie nader zajmującą. Od niej zaczynamy w^rykład psychologii platońskiej, zostawiając dla powodów praktycznych rozbiór Fedona na później. — Ponieważ jednak zbyt wielka jest ilość szczegółów, ograniczamy się do najważniejszych, odsyłając czytelnika po resztę do książek specyal-nych ¹).

wybór Opatrzności, która powierzyła każdemu z nich posłannictwo dziejowe. Z wybrańcami ludu, zasiadającymi w parlamentach, oczywiście nic nie mają wspólnego.

³) O psychologii Platona ogłosił już w r. 1863 Chaignet gruntowną pracę : de la psychologie, dc Platon, której treść po większej części weszła do jego 5-tomowej Histoire de la Psychologie des Grccs. Paris 1887—1893, napisanej z wielką znajomością źródeł i z nadzwyczajną pilnością, w niektórych rozdziałach może zbyt rozwlekłej, a doprowadzonej aż do ostatnich Neoplatończyków. Platonowi poświęcony 22-gi iozd. I-go tomu (str. 2o3 i nasi.). Z niem. uczonych zasługuje na wyszczególnienie S i e b e c k, który w 1-ej części swojej Geschichte dtr Psychologie Gotha 1880, zajmuje się psychologią grecką przed Arystotelesem. Daleko mniejszą wartość posiada Ilarm sa die Philos. in ihrer Gesch , której część pierwsza (Berlin 1877) daje pogląd na rozwój historyczny psychologii, Nie wolno pominąć dobrego rozdziału o psychologii platońskiej w dziele Z e 11 e r’a (II. 1. p. S17 sq. 4-te w^ryd.), ani treściwego jej wykładu w S c h w e g 1 e r’a Goch. der giech. Philos. p. 221 sq. 3 e wyd., sni nareszcie głębokich uwag w la Philosophie de Platon par Pouillde II. p. 196 sq.; 269 sq. (2-gie wyd,).

http://rcin.org.pl