DSC03826

V. PSYCHOZA MANIAKAl.NO-PV.FRPSY.INA Irena Wojdysłateska

44. ETIOLOGIA 1 PATOGENEZA

Już w starożytności w pismach Hipoknucw Hwjdujcnn- opisy manii i melancholii ^kodnrib zwiąnaych > podłożem humoralnynt Art tajos, lekarz grecki. zwróci! uwagę na noaogmftamą tąwnaść manii i melancholii. Bliższego opracowania d*vzekafa się ta jrdiKwtka chorobowa dopiero w XIX wieku, kiedy to została opisana prara J. Baillargera jako „folie i dettbłe fiw" onu prrr* 1 I* Falrcła jako „la folie dreułaire'\ a następnie nazwana przez Ii Kracprluia psychozą maniakałno-depresyiną.

Psycheca mmmUm 4ttfn$ypm (psych#«J w.MMi.Wfprumi > inaczej cyklofmae (rydflpbctma) lub psychom jarfor.-o-p.;*fp?n'ffii należy do chorób endogennych. tzw. wewnątrzpochodnvch i ma przebieg fazowy. Stany psychotyczne o charakterze zespołu maniakalnego bądź depresyjnego oddzielone są od siebie okresami pełnej remisji, tzzL okresami bezobjawowymi. Xa ogól przypuszcza się. że okresowość przebiegu zależy od czynników wewnąazwydzielczydi i wegetatywnych, które są regulowane przez układ podkorowy.

Zaburzenia psychiczne w cyklofrenii dotyczą przede wszystkim sfery emocjonalnej. Etiologia i patogeneza pozostają dotąd sprawą otwartą i na jej temat podawane są różne teorie. Większość autorów (1, 3, 6, 13) wiąże przyczyny aj choroby z czynnikami dzie-dziczno-konstytucjonałnymi, zaburzeniami procesów biochemicznych i wewnątrzwydztełmczo-wegetatywnych, przypisując również pewną role różnym bodźcom stressowym. Obserwacje kliniczne wykazują, że fazy psychozy maniakalno-depresyjnej rozwijają się niejednokrotnie pod wpływem takich czynników, jak: pokwitanie, dążą, przekwiianie, zakażenia oraz urazy psychiczne, które mogą odgrywać rolę co najmniej wyzwalającą.

Na znaczenie czynnika biogenctycznego (P. Kiclhołz, 1966) wskazują badania bliźniąt jednojajowych (80% zachorowań u obu bliźniąt), jak również występowania cyklofrenii u kilku członków jednej rodziny. Przy czym Kiełbołz podaje, że obarczenie dziedziczne ob-scrwtljl nlę częściej w postaciach naprzemiennych (70%), rzadziej w periodycznych depresjach (40%). R. Kretschmer stał na stanowisku, |& zachodzi pewna /.aleźność między pykniczną budową ciała i cyklotymlczną osobowością a podatnością do zachorowania na cyklofrenię. Mimo trafnych spostrzeżeń jednostkowych, hipoteza ta nio utrzymnłn się. Interesujące są hipotezy biochemiczne dotyczące etiologii psychozy mnninkalno-dcpresyjnej. W świetle związanych l nimi badań depresja jest następstwem niedoboru amin biogennych w synapsach centralnego układu nerwowego, stan maniakalny natomiast pozostaje w związku z nadmiarem amin w mózgu. Prace nad kum holuminnmi i indolaminami łączą się z obserwacjami działania rezerpiny i metyldopy, które to związki mogą wyzwolić depresję i obniżają poziom kniechoJamin w mózgu (1, 9). Zarazem wyniki innych badań wskazują na antydepresyjne działanie inhibitorów MAO i trójcyklinicznych tymoleptyków. Środki te prowadzą w niektórych przypadkach do nagłego przejścia stanu depresyjnego w stan maniakalny.

4$. WYSTĘPOWANIE

Występowanie cyklofrenii jest znacznie rzadsze niż schizofrenii. Prawdopodobieństwo zachorowania wśród ludności mieści się na ogól w granicach od 0,4 do 1%, chorzy ci stanowią 4—16% przyjęć do szpitali psychiatrycznych (7, 12, 13). Zachorowania są częstsze wśród kobiet niż mężczyzn i stosunek ten wyraża się cyframi 2:1. Skłonność do zachorowania ujawnia się w największym stopniu w dwóch okresach: około 30 r. żyda, przy czym u ludzi w tym wieku, a więc młodych, w znacznej liczbie przypadków fazy mają charakter maniakalny; drugi szczyt zachorowań można odnotować między 40—50 r. żyda u kobiet oraz między 50—65 r. żyda u mężczyzn (6, 8). Im bliżej starośd, tym częśdej spotyka się okresy depresji, aczkolwiek i w wieku starczym mogą występować fazy maniakalne. Postacie naprzemienne (cyrkularne) rozpoczynają się zwykle we wcześniejszym wieku, natomiast depresje nawracające, bądź jednorazowe o kilkanaście lat później.

W niektórych przypadkach pewien wpływ na przebieg cyklofrenii zdaje się wywierać pora roku, i tak obserwuje się występowanie depresji wiosną i jesienią, mami zaś latem. Dotyczy to w głównej mierze postaci naprzemiennych. Cyklofrenia u dzied występuje

I — padlin wy ntyclil