page0325

317

Rossyja

w Rossyi znajduje się 1,724 posadów i miasteczek; osad i wsi około 300,000. Wojsko. Lądowe wojsko regularne składa się z 30,000 oficerów i 950,000 niższych stopni (z tych około 3,000 oficerów i 200,000 niższych stopni zostaje w rezerwie). Do wojsk nieregularnych (kozackich) należą: Dońskie, Kubańskie, Kaukazkie linijowe, Astrachańskie, Noworossyjskie, Azowskie, Oren-burgskie, Uralskie, Baszkirskie, Sybirskie, Zabajkalskie i inne. Liczba ich w y-nosi około 350,000 głów. Ludność ziem wojskowych sięga 2,500,000 głów płci obojga. Pod względem miejscowego zarządu wojsk lądowych, cesarstwo podzielone na 15 okręgów wojskowych. Marynarka składa się z 250 paro-chodów i około 500 statków żaglowych (z tych na morzu Baltyckiem około 150 parowych i 400 żaglowych statków; reszta we flotylach białomorskiej, czarnomorskiej, kaspijskiej i sybirskiej). Liczba dział na statkach parowych wynosi około 2,000. Ilość marynarzy około 58,000 (z tych około 5,000 oficerów). Główniejsze porty, w których się mieści flota rossyjska, są: Kronsztadzki, Swea-borgski i Rewelski na morzu Baltyckiem; Archangielski na morzu Białem, Mikołajewski na morzu Czarnem i Alexandrow’ski na oceanie Wielkim. — Oświata. Uniwersyteta znajdują się w^r Petersburgu, Moskwie, Kazaitiu, Charkowie, Kijowie, Dorpacie, Odessie, Helsingforsie i Warszawie (Szkoła Główna); licea w Jarosławcu (Demidowskie), Nieżynie (księcia Bezborodko) i w Petersburgu (Alexandrowskie) i akademije duchowne (grecko-rossyjskie) w Petersburgu, w okolicach Moskwy, w Kijowie i Kazaniu; rzymsko-katolickie w Petersburgu i Warszawie; akademija medyczno-chirurgiczna w^r Petersburgu, tamże akademija wojenna i wiele innych zakładów specyjalnych (np. akademija sztuk pięknych, szkoła prawe, zakłady wejenne wszelkiego rodzaju); nadto gimnazyja, seminaryja, szkoły realne i t. d. W ogóle l^;czba zakładów naukowych w miastach cesarstw^ra istniejących wynosi około 3,500 (liczba uczących się około 300,000). Z tych 30 wyższych, 120 gimnazyjów- i. tyleż prawie innych średnich zakładów, reszta przypada na szkoły niższe. Wiejskich szkół około 4,000 (uczących się 200,000). — Przemyśl. Główne mieszkańców' zatrudnienie stanowi rolnictwo. Ziemia zdatna do uprawy, w samej Rossyi europejskiej wynosi prawie ^x/_z jej powierzchni (360,000,000 dziesięcin); w tej liczbie zawiera się 90 milijonów czarnej ziemi, szerokim pasem ciągnącej się od górnego Urąlu do granicy zachodniej; prócz tego wiele żyznej ziemi znajduje się w Syberyi; pomimo to, dla szczupłej ludności, uprawia się ledwie 90 milijonów^r dziesięcin w Rossyi europejskiej, w Syberyi zaś bardzo mało. Sieją głównie pszenicę, żyto, owies, jęczmień, proso i tatarkę (kukurudza w małej ilości uprawia się w gubernijach stepowych, ryż w daleko mniejszej na Kaukazie). Sprzęt zboża wynosi -corocznie około 270 milijonów czetwierti (z tych zwykle przypada na użytek mieszkańców', około 180 milijonów czetwierti, na zasiew 65 mil. czetw., na gorzelnie 10 mil. i około 15 mil. czetw. na wywóz, który jednak 5 mil. czetw. nie przenosi). Urodzaje są rozmaite; w^r gubernijach czarnoziemnych 8, a niekiedy 12 ziaren; w' środkowym pasie od 3—5; dalej ku północy 3 (z wyłączeniem gubernij Ostzejskich i południowej Finlandyi, gdzie urodzaje obfitsze). Z roślin fabrycznych, głównie są uprawiane len i konopie (produkcyja pierwszego wynosi około 12, pieńki zaś 7 milijonów' pudów). Bawełna uprawia się w kraju Zakaukazkim (około 200,000 pudów). — Ogrodnictwo warzywne. Zbiór ziemniaków wynosi rocznie około 35,000,000 czetwierti; buraki cukrowe głów^rnie w gubernijach Kijowskiej, Kurskiej, Tulskiej i w niektórych innych, gdzie się znajdują cukrowarme; kawony i melony w gubernijach południowych. Plantacyje tytoniu w gubernijach Czerni-