page0330

Serbsfci jęj yk i lt^er a&ira, — Serce

3?2

inne wreszcie powstały vv czasach późniejszych. Zbiór tych pieśni wydał fmnciszkwi Kacie Miloszić roku 1754, ale tylko Wuk-rStefanowicz zebrał je krytycznie i uczeue z ust Iu,dg, przyczem doznał pomocy ze strony księcia Miłosza i wielu pracowitych zbieraczy. Wgk wydał także w Wiedniu r. 182R serbski noworocznik Donica, po którym nastąuiry noworoczniki Sprrydyona Jowina w Wiedniu 1833 r., Pawławicza w Peszcie, Nikolicza i Wazarcwi-cza w Belgradzie. Z poetów którzy pisali w języku ludu godzien jest wzmianki Symeojj Milutynowicz, który yyyiiał zbiór pieśni bohaterskich pod nazwą Serbiąnka (tomów 1, r. 1827). Najprzedniejszym poetą serbskim jest Lucy-j.in Muszycki, arcybiskup karłuwicki. Głóvynym siedliskiem literatury serbsko węgierskiej są dotąd Pest i Neusątz W Peszcie istnieje od lat kilkudzie-siąt fundusz na wydawanie książek serbskich, noszący nazwę Maiicy serbskiej. Wydal on tylko kijka zeszytó w pod tytułem: Letopiś serbska. W Peszcie wychodziła także jedyna gazeta polityczna dla Serbów. W Neusatz w ro?* ku 1847 wydawaną być zaczynała również gazeta polityczna. Obecnie czyn-niejszy ruch l.teracki obj a\via się w Karłowicach,'umysłowem ognisku węgierskiego serbizmu. \y Belgradzie, stolicy księztwa Serbii, z drukarni książęcej, wychodzi gazeta polityczna, noworoczniki Awala i Golubiea, książki naukowe i w przedmiotach literatury, historyja Serbii Dawidcwieża. Do celniejszych żyjących poetów zaliczają się Branko Railiczewicz i Jowan Ilicz. U Serbów wyznających wrai ę katolicką, zwanych pospolicie Illiryjczykami, u Dalmatów m.ano wicie, literatura, a zwłaszcza poezyja daleko wcześniej rozwinęły się i obficiej niżeli u Serbów’ greckich. W XII już wieku kapłan z Dukli czyli Dyoklei pisał kronikę w języku słowiańsko-]udowym, tłonaczoną później na łaciński. Z wieków XIII i XIV pochodzą liczne rękopisma psałterza i książki do nabożeństwa w czystem narzeczu ludowem. Przy końcu XV wieku miasto i rzeczpospolita Raguza, po słowiansku Dubrownik kwitnęła pod względem naukowym W Dalmacyf kwitnęli poeci Darsicz, Minceticz i Wetranicz, Gun-dulkcz, Palmotycz. Agram jest głównem ogniskiem ruchu literackiego słowiańszczyzny południowej. Królewicz Marko-\arodowe pieśni serbskie, wydał Roman Zmorski w Warszawie 1854 roku.

Serce (cor), jest punktem albo raczej miejscem środkowem układu naczyniowego a tem samem środkiem życia ciała człowieka i zwierząt wyższej orga-nizacyi. Ma ono postać ostrokręgu z jednej strony przypłaszczonego, na którym odróżniamy część węższą zwaną wierzchołkiem (apezc, mucro) i część obszerniejszą czy li podstawę (basis). Leży w jamie piersiowej miedzy powierzchniami wklesłemi obu płuc w kierunku ukośnym, spoczywa wierzchołkiem i częścią powierzchni tylnej, na przeponie tak, że wierzchołek jego względem osi ciała jest położony ku lewej stronie obrócony na duł ku przodowi, podstawa ^as zw rócona, jest w stronę prawą ku górze i tyłów i Serce, takie zajmujące położenie, mieści się w worku sercowym czyli osierdziu (pericardium), bedą-cem workiem zamkniętym, w którego zagłębieniu serce spoczywa. Osierdzie częścią swoją wgłębioną ścisłe obejmuje serce, częścią zaś zewnętrzną nieco od tamtej odstając, miejscami jest zrosłe z opłucną i w przestrzeni pomiędzy obiema mieści się ciecz (liguor per icar dii), której ilość pół drachmy do pół uncyi wynosi. Serce jest workiem mięśniowym, którego przestrzeń podzielona jest przegrodą (septum cord sj, idącą od góry ku dołowi na dwie połowy, to jest serce prawe czyli iylne (cor dextrurn s. venoswn) i serce lewe czyli tętnicze (cor sinistrwn s. arteriosum), które zostają z sobą w związku tylko pośrednim, to jest za pomocą większego i mniejszego krwiobiegu. Każda połowa serca