page0371

367

Fabri itd. Nieco zasłony z procesu powstawania robaków uchylił Franciszek Redi^J), który zapomocą wielu doświadczeń wykazał, że ani szarańcza nie powstaje samorodczo z ziemi, ani też w mięsie nie lęgną się robaki, jeżeli należycie utrudniono do niego dostęp muchom plującym. Niedługo potem Vallisneri²) wykazał, że i robaki, lęgnące się w zbutwiałem drzewie, rodzą się z jajek, a jego wywody potwierdzili Reaumur³) i Swam-merdam⁴). Niemniej co do robaków, w organizmie człowieka napotykanych, wypowiedzieli Leeuvenhoek i Pallas zdanie, że pochodzą one z jaj robaków; jaja te dostają się z mlekiem lub wodą do ciała ludzkiego i w niem się rozwijają. Jednak to zapatrywanie się nie przyjęło, skoro u schyłku XVIII w. Rudol-phi⁵) i Bremser⁰) mogli byli co do tych robaków przyjmować samorodztwo. Dopiero prace Siebolda, Rud. Leuckarta i innych na początku w. XIX zapewniły zwycięstwo poglądom Leeuven-hoeka.

Pozostał atoli dział drobnoustrojów, których obserwacye były nader utrudnione dla braku mikroskopów ulepszonych. Ledermiiller (1671) nazwał te żyjątka drobnoustrojowe: Infuso-ria (wymoczki), a tą nazwą posługiwali się stale Wrisberg i O. Fr. Muller. Hartsoeker⁷) badał dokładnie te żyjątka i trafnie osądził, że i one w myśl zasady Harveya: omne vivum ex ovo — powstają z jajek rodziców, żyjących w powietrzu, a przynęconych zapachem wywaru do składania w nim jajek. Co więcej, Huyghens⁸) utrzymywał, że te jajka mogą przebywać nawet w powietrzu, i że dopiero pod wpływem zapachu wywaru,

*) Redi: Esperienze intorno ągli Insetti. Opere. T. I, str. 57. Na-poli 1778.

*) Vallisneri: Dialoghi sopra la curiosa origine di molti Insetti. Venezia 1700 w I tomie Opera, str. 149.

^s) Rćaumur: Mómoires pour servir a l’histoire des Insectes. Pa-ris 1734.

⁴)    Swammerdam: Biblia naturae sęu historia insectorum. Leyden 1737—1738.

⁵)    Rudolphj Entozoorum seu vermium intestinalium historia natu-ralis, vol I, pag. 413 (1808).

⁶)    Bremser: Lebende Wiirmer im lebenden Menschen. Wien 1819, str. 65.

sf*

⁷)    Hartsoeker: Essay de Dioptriąue. Paris 1694, str. 226.

⁸)    Huyghens: Opuscula posthuma de Dioptrica. Amstelodami 1728.

http://rcin.org.pl