page0339

335

były uzasadnione, to powyższy proces morfogenetyczny byłby zdaniem Wolffa zupełnie niemożliwy. W myśl bowiem tych teoryi do każdej takiej akcyi twórczej musi istnieć odpowiednio skonstruowany zawiązek, i dlatego organ odtworzony być może tylko z części już istniejącego organu, np. kostne części z kostnych, mięśniowe z już istniejącego mięśnia itp. Tymczasem co do traszki cała soczewka była wyjęta, a całą akcyę twórczą przeprowadziła całkiem odmienna część (brzeg tęczówki) organizmu.

Charakterystyczne są poglądy Kassowitza *), który z jednej strony krytykuje próby wyjaśnienia zjawisk życiowych przez takie czynniki, jak ciepło, napięcia chemiczne, wymiana mate-ryi zapomocą ciśnienia osmotycznego przez ścianki komórki, elektryczność itp., z drugiej jednak strony pozostaje on w pętach mechanicyzmu głosząc, że istota życia polega jedynie na metabolii czyli przemianie materyi. Gruntowniej od Kassowitza nawrócił się R. Neumeister do poglądów witalistycznych, bo podczas gdy dawniej²) hołdował ideom mechanistycznym, przeciwnie w rozprawie z r. 1903^s) wykazuje on, że wydzielanie i przyswajanie materyi, oraz procesy »psychiczne« protoplazmy nie dają się wyjaśnić przez samą analogię z własnościami fermentów, enzymów i objawów katalitycznych.

Stanowisko nie dość jasne i zdeklarowane zajmują w tej sprawie Oskar Hertwig i Karol C. Schneider. O. Hertwig wykazuje ⁴), iż mechanizm zgoła nie wystarcza do zrozumienia rozwoju zarodka oraz różnicowania się histologicznego i przeznaczenia celowego komórek poszczególnych do spełniania pracy ściśle określonej, jak komórki nerwowe, mięśniowe, gruczołowe, nabłonkowe, czuciowe itp.; z drugiej jednak strony i witalizm nie trafia mu do przekonania z powodu swej jednostronności, i dlatego z Klaudyuszem Bernardem konkluduje, że składnik

*) Max Kassowitz: Allgemeine Biologie. Wien 1899, t. I.

*) R. Neumeister: Lehrbuch der physiologischen Chemie. Jena 1897 (Fischer).

*) Li. Neumeister: Betrachtungen tiber das Wesen der Lehenser-scheinungen. Jena 1903.

⁴) O. Hertwig: Mechanik und Biologie. II Ileft der Zeit- und Streit-fragen der Biologie. Jena 1897; tegoż: Allgemeine Biologie. Jena 1906, str. 130 nastp.

http://rcin.org.pl